Qadın hüquqları mübarizəsi əsrlər boyu davam edib və müxtəlif dövrlərdə fərqli formalarda özünü göstərib. 19-cu əsrdə Qərbdə başlayan qadın hüquqları hərəkatı, qadınların səsvermə hüququ uğrunda mübarizəyə fokuslanmışdı. Bu hərəkatın təsiri ilə qadınlar siyasi hüquqlar əldə etməyə başladılar və bu, onların sosial və iqtisadi sahələrdə də hüquqlarının genişlənməsinə səbəb oldu. 20-ci əsrdə isə bu hərəkat daha geniş miqyas alaraq qadınların sosial və iqtisadi hüquqlarının qorunmasına yönəldi.
Müasir cəmiyyətlərdə qadın hüquqları yalnız hüquqi bərabərlikdən ibarət deyil. O, həm də qadınların sosial, iqtisadi və mədəni həyatda bərabər iştirakını təmin etməyə yönəlib. Bir çox ölkədə qadınların təhsil səviyyəsi yüksəlib, onlar iş həyatında fəal iştirak edir və liderlik mövqelərinə sahib olurlar. Lakin hələ də qadınlar cəmiyyətdə müxtəlif maneələrlə üzləşirlər: gender stereotipləri, əmək bazarında qeyri-bərabərlik, qadınlara qarşı zorakılıq və s.
Azərbaycanda qadın hüquqları sahəsində müəyyən irəliləyişlər əldə edilib. Qadınların təhsil alması, iş həyatına qatılması və ictimai-siyasi proseslərdə iştirakı artıb. Dövlət və qeyri-dövlət təşkilatları qadın hüquqlarını qorumaq və gender bərabərliyini təmin etmək üçün müxtəlif proqramlar həyata keçirir. Ancaq bununla belə, bəzi sosial problemlər, xüsusilə qadınlara qarşı zorakılıq, erkən nikahlar və gender stereotipləri mövcudluğunu qoruyur.
Gender bərabərliyi, kişilərlə qadınlar arasında bərabər hüquqların və imkanların təmin edilməsini nəzərdə tutur. Bu bərabərlik, qadınların təhsil, iş, səhiyyə və siyasətdə bərabər hüquqlara malik olmasını əhatə edir. Gender bərabərliyi cəmiyyətdə sosial ədalətin təmin olunması üçün vacibdir və bu, həm də iqtisadi inkişaf üçün zəruri şərtdir. Qadınların iqtisadi həyatda daha fəal iştirakı, ölkənin ümumi rifahına və inkişafına töhfə verir.
Müasir dövrdə qadın hüquqları sahəsində hələ də mövcud olan bir sıra problemlər var. Bunlar arasında qadınlara qarşı zorakılıq, iş həyatında maaş fərqlilikləri, qərar qəbuletmə prosesində qadınların kifayət qədər təmsil olunmaması və gender stereotiplərinin davam etməsi başlıca yerləri tutur. Bu problemlərin həlli üçün həm dövlət, həm də cəmiyyət səviyyəsində səylərin birləşdirilməsi vacibdir.
Qadın hüquqlarının tam təmin olunması və gender bərabərliyinin inkişaf etdirilməsi üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirilməlidir. İlk növbədə, maarifləndirmə işləri genişləndirilməli, qadınlara qarşı zorakılıqla mübarizə gücləndirilməlidir. Qanunvericilikdə islahatlar aparılmalı və qadınların iqtisadi və siyasi həyatda bərabər iştirakını təmin etmək üçün təşəbbüslər artırılmalıdır. Təhsil, səhiyyə və iş sahəsində qadınlar üçün bərabər imkanların yaradılması, cəmiyyətdə gender bərabərliyinin gücləndirilməsi istiqamətində vacib addımlardır.
Qadın hüquqları və gender bərabərliyi məsələləri müasir cəmiyyətin inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu hüquqların qorunması və inkişafı yalnız qadınlar üçün deyil, bütövlükdə cəmiyyətin rifahı üçün vacibdir. Qadınların sosial, iqtisadi və siyasi həyatda bərabər hüquqlara malik olması cəmiyyətin daha ədalətli, davamlı və inklüziv olmasına şərait yaradır. Bu səbəbdən, qadın hüquqlarının qorunması və gender bərabərliyinin təmin edilməsi cəmiyyətin inkişafının ayrılmaz tərkib hissəsidir.
Müəllif: Solmaz Məmmədli