Ümumiyyətlə, bu prosesin elmi cəhətdən əsası varmı və texnoloji cəhətdən bu mümkündürmü?
Olaylar xəbər verir ki, ADA Universitetinin müəllimi, yaşıl enerji üzrə ekspert Orxan Kərimzadə Trend-ə bildirib ki, aşıl enerjiyə keçid həm elmi cəhətdən əsaslandırılmış, həm də texnoloji baxımdan mümkündür.
"Elmi baxımdan bu keçid, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə vacibdir, çünki karbohidrogen yanacaqlarının yanması atmosferdə karbon dioksid (CO2) kimi istixana qazlarının artmasına səbəb olur. Bu qazlar qlobal istiləşməni sürətləndirir, bu da ciddi ekoloji fəsadlara yol açır. Günəş, külək, hidroenerji və biokütlə kimi yaşıl enerji mənbələri nisbətən daha az CO2 emissiyası yaradır, bu da atmosferdəki karbon yükünü azaltmağa və iqlim dəyişikliyini yavaşlatmağa kömək edir. Bundan əlavə, yaşıl enerji davamlılığı və gələcək nəsillər üçün təbii resursların tükənmədən etibarlı enerji təminatını təmin edir", - o əlavə edib.
Ekspert qeyd edib ki, texnoloji baxımdan isə keçid, geniş miqyasda istifadə olunan və davamlı inkişaf edən bərpa olunan enerji texnologiyaları tərəfindən dəstəklənir:
"Günəş panelləri, külək turbinləri və hidroelektrik stansiyaları artıq geniş miqyasda istifadə olunur və effektiv şəkildə enerji təmin edir. Bundan əlavə, batareyalar kimi enerji saxlama texnologiyaları bərpa olunan mənbələrin fasilələrlə enerji təmin etməsi problemini həll edir və sabit enerji təchizatını təmin edir. Yaşıl enerji mənbələrinin effektiv şəkildə inteqrasiya olunması üçün enerji şəbəkələrinin modernləşdirilməsi və rəqəmsal idarəetmə sistemlərinin tətbiqi də vacibdir. Ümumilikdə, yaşıl enerjiyə keçid həm elmi, həm də texnoloji baxımdan mümkün və əsaslandırılmışdır, və bu sahədə davam edən elmi tədqiqatlar bu keçidi daha da reallaşdırır".
Beynəlxalq konvensiyalar üzrə ölkələrin üzərinə götürdüyü öhdəliklər hansılardır?
COP29 Təşkilat Komitəsinin üzvü, "EkoSfera" Sosial Ekoloji Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri Firuzə Sultanzadə bildirib ki, beynəlxalq konvensiyalar üzrə ölkələrin üzərinə götürdüyü öhdəliklər var. Kiyoto Protokoluna nəzər salsaq əsas məqsədlər istixana qazlarının emissiyasının azaldılması, emissiya ticarəti, təmiz inkişaf mexanizmi, birgə icrasıdır.
Paris İqlim Sazişində isə qlobal istiləşmənin məhdudlaşdırılması, milli müəyyən edilmiş töhfələr, uyğunlaşma, maliyyə, şəffaflıq çərçivəsidir. Ümumi öhdəliklərə nəzər saldıqda isə iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə, beynəlxalq əməkdaşlıq, davamlı inkişafdır.
Azərbaycanın iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə öhdəlikləri aşağıdakılardır:
- 2030-cu ilə qədər istixana qazı emissiyalarını 35% azaltmaq: Bu, 1990-cı il səviyyələrinə nisbətən azalma deməkdir. Azərbaycan bu hədəfə çatmaq üçün enerji səmərəliliyini artırmaq, bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəni genişləndirmək və meşə örtüyünü bərpa etmək kimi tədbirlər görür.
- BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının 29-cu sessiyasına (COP29) ev sahibliyi etmək: Bu, Azərbaycana iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal liderlik rolunu oynamaq və beynəlxalq əməkdaşlığı təşviq etmək üçün bir platforma təqdim edir.
- "Yaşıl enerji" sahəsində prioritetləri inkişaf etdirmək: Azərbaycan külək və günəş enerjisi kimi bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadəni genişləndirmək və enerji səmərəliliyini artırmaq üçün çalışır. Bu, həm iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə töhfə vermək, həm də ölkənin enerji təhlükəsizliyini gücləndirmək məqsədi daşıyır.
Bu öhdəlikləri yerinə yetirmək üçün Azərbaycan hökuməti bir sıra tədbirlər həyata keçirir, o cümlədən:
- Milli iqlim dəyişikliyi strategiyasının hazırlanması: Bu strategiya Azərbaycanın iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə səylərini uzunmüddətli perspektivdə istiqamətləndirəcək.
- Bərpa olunan enerji layihələrinə investisiyaların artırılması: Azərbaycan külək və günəş enerjisi kimi bərpa olunan enerji mənbələrinə əhəmiyyətli investisiyalar qoyur.
- Enerji səmərəliliyinin təşviq edilməsi: Hökumət sənaye və yaşayış binalarında enerji səmərəliliyini artırmaq üçün tədbirlər görür.
- Meşə örtüyünün bərpası: Azərbaycan meşə örtüyünün bərpası və genişləndirilməsi üçün proqramlar həyata keçirir.
Azərbaycanın bu öhdəlikləri yerinə yetirməsi həm ölkənin özünün, həm də bütün dünyanın rifahı üçün vacibdir. İqlim dəyişikliyi qlobal bir problemdir və onun həlli bütün ölkələrin birgə səylərini tələb edir. Azərbaycan öz töhfəsini verməklə bu qlobal səylərə dəstək olur".
Keçidin baş verməsi üçün tələb olunan, atılması vacib addımlar nələrdir?
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədri, "EnvironmentalProtectionFirst" Koalisiyasının həmtəsisçisi Amin Məmmədov bildirib ki, Azərbaycanın yaşıl enerji potensialı çox böyükdür.
"İlk yerlərdə külək və günəş enerjisi durur. "Yaşıl enerji" ilə bağlı dövlət proqramı qəbul edilib. Dünya ölkələri ənənəvi enerjidən imtina edib bərpaolunan enerjiyə keçid etmək istəyir. Bunun üçün böyük investisiyalar tələb olunur. Artıq hökumətimiz bu istiqamətdə işlərə başlayıb. Texnologiyalar təzə olduğundan qiymətləri bahadır. Onları ölkəyə gətirib kütləvi tətbiq etmək çoxlu maliyyə tələb edir. Ölkəmizdə stabillik olduğundan investorların ölkəmizə marağı böyükdür. Yeni texnologiyalardan istifadə etməklə emissiyaları azaltmaq mümkündür. İnvestisiyaların aşağı emissiya yönümlü olması, yeni texnologiyaların tətbiqi ilə bağlı investisiya proseslərini gücləndirəcək. Azərbaycan regionda yaşıl enerji əlaqələrinin genişləndirilməsi üçün körpü və yardımçı rol oynayır. Ölkəmiz enerji strategiyası hazırlayıb və həyata keçirir.
İşğaldan azad edilmiş ərazilərimizin də "yaşıl enerji" potensialı böyükdür. Artıq orda da işlərə başlanılıb. Ölkənin hər bölgəsində "yaşıl enerji" yə keçid üçün işlər görülür. Ümumiyyətlə Azərbaycan yaşıl enerjiyə keçid prosesini uğurla həyata keçirir", - deyə o qeyd edib.
