Spirtli içki içdikdən sonra bədəndə bir sıra kimyəvi və fizioloji dəyişikliklər baş verir. Alkoqol (etanol) bədənə daxil olduqda, mədə və nazik bağırsaq tərəfindən qana sorulur və müxtəlif orqanlara yayılır.
Moderator.az milli.Az-a istinadən bildirir ki, aşağıda spirtli içki içdikdən sonra bədəndə baş verən əsas proseslər təsvir edilib:
Mədə və Bağırsaqlarda Sorulma
- Alkoqol mədə və nazik bağırsaqdan tez sorulur. Spirtli içki qəbul edildikdən 10-30 dəqiqə sonra qanda alkoqolun konsentrasiyası artmağa başlayır. Mədə doludursa, sorulma daha yavaş baş verir, ancaq boş mədədə spirt daha tez qana qarışır.
Qana Keçid və Beyinə Təsir
- Alkoqol qan dövranına daxil olduqda, beyin də daxil olmaqla bədənin müxtəlif orqanlarına yayılır. Beyində alkoqol əsasən mərkəzi sinir sisteminə təsir göstərir və beyindəki nörotransmitterlərin fəaliyyətini dəyişdirir. Alkoqol beyinin qərarvermə, koordinasiya və yaddaşdan məsul olan hissələrinə təsir göstərir, bu da aşağıdakı təsirlərə səbəb olur:
- Əhval dəyişikliyi: Alkoqol beyində serotonin və dopamin kimi maddələrin sərbəst buraxılmasını stimullaşdıraraq müvəqqəti olaraq xoş əhval yaradır.
- Qərarvermə qabiliyyətinin azalması: Alkoqol beyindəki frontal kortekslə əlaqə quraraq düşünmə və qərar vermə qabiliyyətini zəiflədir, impulsiv davranışları artırır.
- Koordinasiya və hərəkət pozğunluğu: Beyincik üzərində təsir göstərərək hərəkətlərin koordinasiyasını və balansı zəiflədir, bu da sürüşmək və ya yıxılmaq riskini artırır.
Qaraciyərdə Parçalanma
- Alkoqol əsasən qaraciyərdə parçalanır. Qaraciyər alkoqolu metabolizə edən əsas orqandır və fermentlər vasitəsilə alkoqolu zərərsiz maddələrə çevirir. Alkoqolun böyük bir hissəsi qaraciyərdə *alkohol dehidrogenaza* fermenti vasitəsilə *asetaldehidə, daha sonra isə **asetat* adlı zərərsiz bir maddəyə çevrilir. Asetat bədəndə karbon qazına və suya parçalanaraq xaric edilir.
- Asetaldehid, çox zəhərli bir maddədir və alkoqol qəbul edərkən yaranan baş ağrısı, ürəkbulanma və yorğunluq kimi simptomların əsas səbəbidir.
Dehidratasiya və Böyrəklərə Təsir
- Alkoqol böyrəklərin daha çox sidik ifraz etməsinə səbəb olan *antidiuretik hormonun* istehsalını azaldır. Bu da tez-tez tualetə getməklə nəticələnir və bədən maye itirir, yəni dehidratasiya baş verir. Bu, ertəsi gün baş ağrısı və yorğunluq hissinin əsas səbəblərindən biridir.
Yuxu Pozğunluğu
- Alkoqol beyindəki yuxu ilə bağlı mexanizmlərə təsir edərək yuxu keyfiyyətini pozur. İnsan alkoqol içdikdən sonra daha tez yuxuya gedə bilər, lakin yuxu fazaları, xüsusilə REM yuxusu (dərin yuxu) pozulur. Bu səbəbdən, alkoqollu içki qəbul etdikdən sonra yuxu dərin və keyfiyyətli olmur, ertəsi gün insan özünü yorğun hiss edir.
Mədə və Həzm Sisteminə Təsir
- Alkoqol mədə turşularının ifrazını artırır, bu da mədə qıcqırmasına və həzm pozğunluqlarına səbəb ola bilər. Alkoqol uzun müddət qəbul edildikdə mədə və bağırsaq divarlarını qıcıqlandıraraq qastrit və ya mədə xorası kimi problemlərin yaranmasına səbəb ola bilər.
Zəhərlənmə və Alkoqolun Toksik Təsiri
- Alkoqolun miqdarı artdıqca zəhərlənmə simptomları daha da kəskinləşir. Bu, yuxusuzluq, danışıqda çətinlik, huşun zəifləməsi və hətta komaya gətirib çıxara bilər. Aşırı spirt qəbul edildikdə zəhərlənmə bədənə ciddi ziyan vura bilər və bəzi hallarda ölümcül ola bilər.
Ertəsi Gün Effektləri
- Spirtli içki içdikdən bir müddət sonra insanlar "hangover" adı verilən simptomlar yaşayır. Bu, baş ağrısı, ürəkbulanma, yorğunluq, ağız quruluğu, diqqətin zəifləməsi və həddindən artıq susuzluqla xarakterizə edilir. Bu simptomlar spirtin bədəndə yaratdığı susuzluq, elektrolitlərin balanssızlığı və zəhərli asetaldehid maddəsinin təsirindən qaynaqlanır.
Uzunmüddətli Təsirlər
- Qaraciyər problemləri: Tez-tez və çox miqdarda alkoqol qəbulu qaraciyər yağlanması, hepatit və siroz kimi ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilər.
- Ürək-damar xəstəlikləri: Daimi alkoqol qəbulu yüksək qan təzyiqi, ürək ritminin pozulması və ürək xəstəlikləri riskini artırır.
- Beyinə zərər: Uzun müddət alkoqol istifadəsi yaddaş zəifliyinə, zehni funksiyaların azalmasına və depressiya kimi psixi problemlərə yol aça bilər.
Spirtli içki içdikdən sonra bədəndə bir sıra fizioloji dəyişikliklər baş verir, bu da insanın əhval-ruhiyyəsinə, psixologiyasına və sağlamlığına təsir edir. Qısa müddətli təsirlər əyləncəli və rahatlatıcı olsa da, uzunmüddətli və ya həddindən artıq alkoqol istifadəsi ciddi sağlamlıq problemlərinə gətirib çıxara bilər. Buna görə də alkoqolun miqdarı və tezliyi nəzarətdə saxlanılmalıdır.
