ABŞ Ordusu ümumilikdə A4 versiyasında istehsal olunacaq 200 ədəd yeni M2 “Bradley” piyada döyüş maşını (PDM) sifariş verib.
“Poliqon” “BAE Systems”ə istinadən xəbər verir ki, M2A4 modifikasiyası M2 “Bradley” PDM-nin ən müasir təkmilləşdirilməsidir, bort sistemlərinin təkmilləşdirilməsi ilə yanaşı, “Iron Fist Light” aktiv müdafiə kompleksindən istifadə edə bilir.
Sifarişin ümumi dəyəri 440 milyon ABŞ dollarından çoxdur ki, bu da ABŞ Ordusunu əlavə M2A4 “Bradley” PDM-lərlə təmin edəcək və döyüş maşınlarının Ukraynaya təhvil verilməsi ilə bağlı yaranmış boşluğu kompensasiya etməyə imkan verəcək.
Qeyd etmək lazımdır ki, sifariş verilən M2A4 “Bradley” PDM-lər yeni istehsal olunan maşınlar olacaq, çünki mövcud maşınların ehtiyatları minimal həddə çatıb və bu maşınların daha çoxuna ehtiyac hələ də qalmaqdadır.
M2A4 “Bradley” PDM -lərin istehsalı və dəstəyi “BAE Systems” şirkətinin güclü sənaye şəbəkəsi vasitəsilə həyata keçirilir.
General Ömər Bredlinin adını daşıyan M2 “Bradley” ABŞ-nin piyada döyüş maşınıdır. 1970-ci illərin ikinci yarısında XM723 prototipi əsasında Sovet BMP-1-in döyüş istifadəsi təcrübəsi, Almaniyanın “Marder” PDM-nin konstruktiv xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla M113 zirehli transportyoru üçün daha yaxşı qorunan və silahlı əvəzedici kimi yaradılıb. M2 “Bradley” piyada döyüş maşını 1981-ci ildə silahlanmaya qəbul edilib.
ABŞ qoşunları tərəfindən Fars körfəzində, İraq və Əfqanıstanda müharibələrdə istifadə olunub. O, həmçinin Rusiya-Ukrayna müharibəsində də Ukrayna ordusu tərəfindən istifadə olunur.
M2 PDM-nin üç nəfərlik (komandir, tuşlayıcı və sürücü-mexanik) heyəti var və desant bölməsində altıya qədər piyadanı daşıya bilir.
M2 “Bradley” piyada döyüş maşınları üçün ənənəvi sxemə uyğun olaraq gövdənin ön hissəsində mühərrik-transmissiya və arxa hissəsində desant bölmələri olmaqla hazırlanıb.
1981-ci ildə silahlanmaya daxil ediləndən bəri, M2 “Bradley” PDM yüksək döyüş səviyyəsini qorumaq və xidmət müddətini uzatmaq üçün bir sıra modernləşdirilmələrə məruz qalıb. M2 PDM-nin ilkin versiyasıdır. Bunun əsasında M3 “Bradley” döyüş kəşfiyyat maşını (Cavalry Fighting Vehicle) modifikasiyası yaradılıb. Maşının M2A1/M3A1, M2A2/M3A2, M2A2 ODS/ODS-E və M3A2 ODS, M2A3/M3A3, M2A4 kimi digər modifikasiyalar da mövcuddur.
İraq müharibəsindən sonra ABŞ Ordusu, döyüş əməliyyatları zamanı tələsik quraşdırılmış zireh və elektronikanın əlavə edilməsi nəticəsində pozulan məkanı, çəkisini, gücünü və soyutma qabiliyyətini bərpa etməkdən ötrü M2 “Bradley” PDM üçün mühəndislik dəyişikliyi təkliflərini (engineering change proposals – ECPs) araşdırmağa başlamışdır.
ECP1 hərəkətliliyi bərpa etmək və maşının daşıma qabiliyyətini artırmaq məqsədi daşıyır. Çəki artdıqca, “Bradley” asqısını aşağı salır, bu da yerin təmizlənməsini (klirensi), bu isə öz növbəsində yolsuzluq şəraitində hərəkət qabiliyyətini azaldır və avtomobili əldəqayırma partlayıcı qurğulara (İmprovised Explosive Devices – IEDs) qarşı daha həssas edir. Bu prosesə yüngül tırtılların, amortizatorların, yeni asqı dayaq sisteminin və daha güclü burulma millərinin (torsionların) quraşdırılması daxildir.
ECP2 perspektiv şəbəkəyə taktiki radio və döyüş idarəetmə sistemlərinin qoşulmasına imkan verən daha böyük mühərrik, yeni transmissiya və elektrik enerjisini daha səmərəli paylamaq üçün intellektual enerji idarəetmə sistemi ilə mühərrik gücünü bərpa etmək məqsədini daşıyır.
ECP1 ilə modernləşdirilmiş ilk M2 “Bradley” PDM-ləri 2015-ci ilin ortalarında, ECP2 ilə modernləşdirilmiş PDM-lər isə 2018-ci ildə silahlanmaya qəbul edilib. ECP1 və ECP2 yeniləmələrini alan döyüş maşınları A4 olaraq işarələnib.
2018-ci ilin iyun ayında “BAE Systems Land and Armaments” şirkəti mövcud M2A3, M7A3 və M2A2 ODS-SA modelləri əsasında 164 ədədə qədər “Bradley” döyüş maşınının M2A4 və M7A4 versiyalarını istehsal etmək üçün müqavilə imzalayıb.
M2A4 təkmilləşdirilmiş transmissiya, daha güclü mühərrik, yeni rəqəmsal sistemlər, yeni yanğınsöndürmə sistemi və əldəqayırma partlayıcı qurğunun söndürücüsünə malikdir. İlk M2A4 “Bradley” modelləri 2022-ci ilin aprelində orduya təhvil verilib.
2024-cü ilin aprelində ABŞ Ordusu İsrailin “Elbit Systems” şirkətinin “Iron Fist Light” aktiv müdafiə sistemi inteqrasiya olunmuş M2A4E1 “Bradley” modelini də təqdim edib. M2A4 “Bradley” piyada döyüş maşınına “Iron Fist Light” aktiv müdafiə kompleksinin inteqrasiyasının inkişafı 2020-ci ildən həyata keçirilir və bu müddət ərzində aşkarlama bloklarının konstruksiyası əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalıb.
M2A4E1 “Bradley” PDM-də quraşdırılmış “Iron Fist Light” aktiv müdafiə sistemi qoruyucu sursatları olan iki buraxma qurğusu, dörd radar və kameradan ibarətdir. Kameralar və ya radar vasitəsilə hücum edən döyüş sursatı aşkar edildikdən sonra sistem hədəfi məhv edən qəlpəli-fuqas başlığı olan döyüş sursatını buraxır.
Qeyd olunur ki, “Iron Fist Light” aktiv müdafiə kompleksinin quraşdırılması yalnız yeni köməkçi güc qurğusu almış M2A4 “Bradley” modifikasiyasında mümkün olub. Bir çox xarici hərbi ekspertlər ehtimal edir ki, aktiv müdafiə kompleksi maşına hücum edən kamikadze dronları da məhv edə bilər.
“Iron Fist Light” aktiv müdafiə kompleksindən başqa, M2A4E1 təsvirin aydınlığı və ətraf mühitə nəzarət bloku ilə təkmilləşdirilmiş tuşlayıcının termal nişangahı ilə də təchiz edilib.
Digər elementlər və xüsusiyyətlərdə, M2A4E1 variantı modernizasiya zamanı M2A2 və M2A3 variantlarından dəyişdirilən və 2022-ci ildə ABŞ ordu hissələrinə verilən M2A4 “Bradley” piyada döyüş maşınının ən son döyüş modifikasiyasına uyğundur.
Əhəd Vahidoğlu
