Kredit reytinq agentliklərinin uzunmüddətli qiymətləndirmə analizlərinə görə, “Covid-19” pandemiyasından ən çox təsirlənən aviasiya sənayesi bərpa sürətini saxlaya və epidemiyadan əvvəlki dövrə çata bilər.
Aviasiya sektoru “Covid-19” epidemiyası zamanı yaşanan maliyyə burulğanından sonra kredit ballarını tədricən artıraraq bazarda canlanma sürətini davam etdirir.
2020-ci ilin aprelində, pandemiyanın zirvəsində, dövlətlər sərhədləri bağlayarkən və ciddi karantin qaydaları tətbiq edərkən, dünyanın kommersiya hava nəqliyyatı donanmasının əksəriyyəti yerdə gözləməli oldu.
Bəzi hava yolları şirkətləri iflas etməmək üçün dövlət yardımı alarkən, aviasiya sənayesində 1 milyondan çox insan işini itirdi.
2020-ci ildə daşınan hava sərnişinlərinin sayı, ödənişli sərnişin kilometrlərlə (RPK) ölçülən ümumi hava nəqliyyatı 1950-ci illərdə izlənilməyə başlandıqdan bəri ən böyük azalma qeydə alındı.
Sektorun ümumi sərnişin gəlirləri 2020-ci ildə yüzdə 69 azalaraq 159 milyard avroya düşərkən, xalis zərər 106 milyard avroya çatdı.
***
Beynəlxalq Hava Nəqliyyatı Assosiasiyasının (IATA) məlumatlarına görə, “S&P”, “Moody's” və “Fitch” kimi aparıcı kredit reytinq agentliklərinin uzunmüddətli defolt reytinqlərinin təhlili müəyyən edib ki, aviaşirkətlər təxminən 40 izlənilən nümunə üzrə investisiya dərəcəsini (A-dan BBB-) qiymətləndiriblər. Bu, yolların payının 2021-ci ilin sonundakı 25 faizdən 2024-cü ilin iyununda 35 faizə yüksəldiyini göstərir.
Bununla belə, bu dəyişiklik 2019-cu ilin sonunda müşahidə edilən 41 faizdən geri qalır. Kredit reytinqi şkalasının aşağı hissəsində yüksək spekulyativ (CCC-dən D) qiymətləndirilən aviaşirkətlərin sayı 2021-ci illə müqayisədə azalıb.
Sənaye üçün yaxşı xəbər olaraq xarakterizə edilən bu vəziyyət, 2019-cu ilə nisbətən daha çox hava yolu şirkətinin belə aşağı kredit ballarına sahib olması ilə də tarazlaşdırılır.
Aviaşirkətlər pandemiya zamanı daha çox borc götürmək məcburiyyətində qaldıqlarından, onların kredit reytinqləri aşağı salındı və bu, aşağı salınan şirkətlər üçün daha yüksək borclanma xərclərinə səbəb oldu.
Bu çətin ssenari 2022-ci ildən bəri faiz dərəcələrinin artması ilə daha da ağırlaşsa da, cari dövrdə təkcə kredit reytinqləri deyil, həm də sektorun maliyyə vəziyyəti yaxşılaşıb.
Əlavə olaraq, bu il üçün ilkin maliyyə qiymətləndirmələri nominal borc səviyyələrində 2019-cu il səviyyəsindən bir qədər yuxarıda azalma olduğunu, təxmin edilən düzəliş edilmiş xalis borc/EBITDA nisbətinin 3,8 olduğunu göstərir ki, bu da 2017-2019-cu illərin orta göstəricisindən 4-dən bir qədər yaxşıdır.
Bununla belə, azaldılmış nominal borc səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə yüksək faiz dərəcələri səbəbindən aviaşirkətləri hələ də yüksək borc xidmət xərcləri ilə tərk edəcəyi proqnozlaşdırılır.
