ABŞ-da nüvə enerjisinin yenidən dirçəlişi, böyük texnologiya şirkətlərinin süni intellektin (AI) inkişafı üçün istifadə etdiyi məlumat mərkəzlərinin enerji tələbatının durmadan artması ilə sürətlənir.
Valyuta.Az-ın verdiyi xəbərə görə, bu yaxınlarda üç əsas xəbər bu trendlə diqqət çəkdi: "Microsoft” (MSFT) "Constellation Energy” (CEG) ilə Üç Mil Adasında (Three Mile Island) yerləşən reaktorun yenidən işə salınması üçün razılaşma imzaladı. "Google” (GOOG, GOOGL) "Kairos” şirkəti ilə kiçik modullu nüvə reaktoru (KMR) vasitəsilə enerji almaq üçün əməkdaşlıq qurdu. "Amazon” (AMZN) isə digər KMR şirkəti "X-Energy”-nin 500 milyon dollarlıq maliyyələşdirmə raunduna liderlik edir.
Nüvə sənayesi ABŞ-da illərdir durğun vəziyyətdədir. Enerji İnformasiya Administrasiyasının məlumatına görə, ölkədə 94 nüvə reaktoru mövcuddur və onların ümumi enerji istehsalı 1980-ci illərin sonlarından bəri ölkənin ümumi elektrik istehsalının 20%-i səviyyəsində qalıb.
Bu il Corciya ştatında yerləşən Vogtle zavodunun üçüncü və dördüncü reaktorları istifadəyə verildi və bunlar son yeddi ildə ilk yeni qurğular idi. Yavaş irəliləyişin əsas səbəbi isə tənzimləyici orqanlar tərəfindən tətbiq edilən ciddi təhlükəsizlik və dizayn standartlarıdır.
Ancaq böyük texnologiya şirkətlərinin bu sahəyə yatırımları dəyişikliklərə işarə edir. Süni intellekt hərakatında çiplər və enerji əsas rol oynayır və nüvə enerjisinin yenidən nəzərdən keçirilməsi məntiqli görünür. İnvestorlar bu trendləri izləmək istəsələr, nəzərə almalı olduqları bəzi əsas məqamlar var.
Birincisi, bu layihələr – hətta yeni texnologiyadan istifadə etməyən Üç Mil Adası reaktoru belə – illərlə başa çatmağa yaxındır. Üç Mil Adasının 2028-ci ildə işə düşməsi gözlənilir.
Sonrakı maneə isə yeni texnologiyalardır. "Kairos”-un CEO-su Mike Lauferin "Yahoo Finance”-ə verdiyi məlumata görə, kiçik modullu reaktorların məqsədi böyük nüvə bölünmə generatorlarının daha kiçik, çevik və qənaətli versiyalarını yaratmaqdır.
Lakin ABŞ-da hələ KMR-lər istifadəyə verilməyib. İnvestisiya alan bütün şirkətlər təcrübə mərhələsindədir. Məsələn, özəl sektorda fəaliyyət göstərən "Kairos”, nümayiş vahidi qurmaq üçün hökumət təsdiqini alıb. Bu nümayiş nüvə gücündən istifadə etmədən onun soyutma texnologiyasını təqdim edəcək və təhlükəsizlik baxımından üstünlüklərə malik olduğunu nümayiş etdirəcək. Bu layihənin 2030-cu ilə hədəfləndiyi bildirilir.
İkinci maneə isə investorlar üçün açıq ictimai şirkətlərin az olmasıdır. İctimaiyyətə açıq olan bu şirkətlərin bir çoxunun səhmləri bu il böyük artım göstərib. "NuScale Power” (KMR) səhmləri 450%-dən çox artıb. "Oklo” (OKLO) isə "OpenAI”-in qurucusu Sam Altman tərəfindən dəstəklənir və may ayında SPAC vasitəsilə ictimaiyyətə açılıb, səhmləri 80%-dən çox dəyər qazanıb.
Məlumat mərkəzlərindən gözlənilən elektrik enerjisi tələbatının artımı da enerji şirkətlərinin səhmlərini artan səviyyələrə qaldırıb, yalnız nüvə ilə məhdudlaşmayaraq. Onların tarifləri tənzimləndiyindən bu artım gözlənilən tələbatın həcminə bağlıdır. S&P 500 elektrik enerjisi şirkətlərini izləyən ETF bu il təxminən 30% artıb ki, bu da rekord bir yüksəliş olacaq.
Uran istehsalı ilə məşğul olan şirkətlər də nüvə enerjisi sahəsində yatırım etmək istəyən investorlar üçün cazibədar seçimlər təqdim edir. Məsələn, Vankuver mərkəzli "Uranium Energy” (UEC) və "Cameco” (CCJ) uzunmüddətli artım dövründədir və rekord həddə yaxın səviyyədədir.
Bütün bunlar KMR-lərin təsdiq alacağı və işə düşəcəyi ehtimalına əsaslanır. Görünən odur ki, getdikcə daha çox kapital bu istiqamətə yönəldilir və böyük texnologiya şirkətləri təmiz enerji ilə elektrik enerjisi istehsalına can atır.
"Hazırda bu texnologiyalar hələ sınaqdan keçməyib,” deyə yenilənə bilən enerji üzrə analitik George Gianarikas qeyd edir. "Dünyada çalışan kiçik modullu reaktor nümunələri çox azdır. Onlar bir vəddir.”
Aydın
