Qədim Misirin Xaos tanrısı Apepin şərəfinə adlandırılan "Apofis 340" metr uzunluğunda fıstıq formalı asteroiddir. Bu ölçüdə kosmik qaya ilə toqquşma planetimizi məhv etməsə də, bir şəhəri asanlıqla məhv edə bilər.
Qaynarinfo xəbər verir ki, astronomlar onun 2029-cu ildə Yerə çox yaxından keçə biləcəyini təxmin edirlər. 2021-ci ildə aparılan daha ətraflı müşahidələr göstərib ki, onun Yerlə toqquşma şansı tədqiqatçıların düşündüyündən daha azdır. "Apofis 340"ın indi 13 aprel 2029-cu ildə Yerə 32.000 kilometr məsafədə olacağını proqnozlaşdırılır.
"Live Science" jurnalına görə, bu məsafəni nəzərə alsaq, "Apofis"in 2029-cu ildə Yer kürəsinə çox böyük təsiri olmayacaq.
Yerlə bu yaxın keçiddən sonra asteroidin özünün necə davranacağı sualı Con Hopkins Universitetinin Tətbiqi Fizika Laboratoriyasında çalışan asteroid alimi Ronald-Luis Balluzi maraqlandırıb. Onun sözlərinə görə, astronomlar çoxdan müşahidə ediblər ki, Yer kimi planetlərin yaxınlığından uçan asteroidlərin çox vaxt aşınmış səthi olmur.
Alim bildirib ki, hava hadisəsinin sübutunu aradan qaldıran dəqiq fiziki mexanizm yaxşı başa düşülmür. Ehtimallardan biri budur ki, planetin cazibə qüvvəsi asteroidin səthindəki qayaları çəkərək, onu kənara itələyir və altındakı təbəqəni ifşa edir.
Balluz və beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu "Apofis"in hesablama modellərini yaradıblar. Onlar həm irimiqyaslı, həm də kiçikmiqyaslı fiziki dəyişiklikləri izləyərək, modelin Yerə doğru hərəkətini simulyasiya ediblər. "arXiv preprints" verilənlər bazasında mövcud olan tədqiqat "The Planetary Science Journal"da dərc olunmaq üçün qəbul edilib.
Alimlər 2029-cu ildə Yerin cazibə qüvvəsinin yaratdığı iki fiziki prosesin "Apofis"in səthini formalaşdıra biləcəyini aşkar ediblər. Bunlardan biri, "Apofis"in Yerə ən yaxın nöqtəsinə çatmasından bir saat əvvəl başlayacağı və bir müddət sonra davam edəcəyi ehtimal olunan afterşoklardır. Onların fikrincə, bu təkanların gücünü qiymətləndirmək çətindir.
"Apofis"in cazibə qüvvəsi Yerin cazibə qüvvəsindən təxminən 250.000 dəfə azdır. Beləliklə, daha kiçik hadisələrin səthindəki hər şeyi sarsıda biləcəyini düşünürük", deyə Balluz bildirib.
Bu o deməkdir ki, zəlzələlər "Apofis"in səthindən daşları qaldıracaq qədər güclü ola bilər. Qayaların əksəriyyəti yenidən "Apofis"ə düşərək, keçən kosmik gəminin tanıya biləcəyi fərqli səth nümunələri yaradacaq.
"Apofis"in səthini "təzələyə" bilən başqa bir proses onun meylinin dəyişməsidir ki, bu da asteroidin sabit ox və ya zaman dövrü ətrafında fırlanmaması səbəbindən baş verir.
Simulyasiyalar göstərib ki, "Apofis"in aşması zamanı baş verən dəyişikliklər maili səth süxurlarının sabitliyini pozacaq, bu da ekstremal hallarda sürüşmələrə səbəb ola bilər. Seysmik təkanlardan fərqli olaraq, bu dəyişikliklər on minlərlə il ərzində tədricən baş verəcək.
Nəticələr təkcə "Apofis"in 2029-cu ildə toqquşmadan sonra necə davranacağını proqnozlaşdırmır. Balluza görə, onlar asteroid səthinin yenilənməsi üçün yeni mexanizm təqdim edirlər ki, bu da planetar görüşlərin kiçik cisimlərin səthlərini nə qədər dəyişdirə biləcəyi ilə bağlı uzun müddətdir davam edən problemə cavab verə bilər.
Aydın
