Gənclərin və tələbələrin dünyagörüşləri, həyat tərzləri cəmiyyətin gələcək inkişafına birbaşa təsir edən əsas amillərdəndir. Təhsil tədqiqatçısı Qurban Talıbovun fikrincə, bu baxımdan, müasir gənclərin və şagirdlərin dünya görüşləri genişlənmiş, onlarda inkişaf etmiş ölkələrin həyat tərzinə və düşüncə tərzinə yaxınlaşma müşahidə olunur. Lakin gənclərin həyat tərzində və düşüncəsində bəzi narahatlıq yaradan məqamlar da mövcuddur. Talıbov hesab edir ki, bu məsələlərə diqqətlə yanaşmaq və onları düzgün istiqamətləndirmək təhsilin və ümumilikdə cəmiyyətin əsas vəzifələrindən biridir.
İlk olaraq, müasir gənclərin geniş informasiyaya çıxışının onların dünyagörüşlərini müsbət şəkildə formalaşdırdığı qeyd edilməlidir. İnternet və sosial media vasitəsilə gənclər müxtəlif mədəniyyətlər, ideologiyalar və həyat tərzləri ilə tanış olur, bu isə onların daha açıq və tolerant bir dünyagörüşünə sahib olmalarına kömək edir. Talıbov bildirir ki, müasir texnologiyaların imkanları gənclərə daha sərbəst düşüncə, geniş baxış bucağı və analitik düşünmə qabiliyyəti verir. Bu, təhsilin məqsədlərinə uyğun gələn və müasir cəmiyyətdə vacib olan bacarıqların inkişafına töhfə verir.
Lakin burada bir problem də yaranır – gənclərin bu geniş məlumat axını içində doğru və yanlış informasiyanı ayırd etməkdə çətinlik çəkmələri. Sosial mediada yayılan və bəzən yanlış olan məlumatlar gənclərin həyat tərzlərinə və qərarlarına təsir edir, onların həyatını sadəcə əyləncə və "trend"lər üzərində qurmağa sövq edir. Qurban Talıbovun fikrincə, bu, bəzən gənclərin həyat məqsədlərini unutmalarına, diqqətlərini əsaslı biliklərə deyil, qısa müddətli trendlərə yönəltmələrinə səbəb olur. Bu tendensiyanın qarşısını almaq üçün təhsil sistemi gənclərə informasiya savadlılığı, mənbələri qiymətləndirmə və kritik düşüncə bacarıqlarını daha da aşılamalıdır. Beləliklə, gənclər mövcud məlumat axını içində doğru yolu seçməkdə daha bacarıqlı olacaqlar.
Eyni zamanda, Talıbovun fikrincə, müasir gənclərdə öz milli və mənəvi dəyərlərinə maraq bəzən yetərli səviyyədə olmur. Qloballaşma və qərb mədəniyyətinə maraq gənclərin öz milli dəyərlərindən uzaqlaşmasına səbəb ola bilər. Müasir dövrdə gənclərin Azərbaycan mədəniyyəti, tarixi və ədəbiyyatına olan maraqları bəzən aşağı səviyyədə qalır. Bu isə onların milli kimliklərinin zəifləməsinə və cəmiyyətə olan bağlılıqlarının azalmasına gətirib çıxara bilər. Təhsil sistemi burada vacib rol oynayaraq milli və mənəvi dəyərləri gənclərə daha maraqlı və interaktiv şəkildə çatdırmalıdır ki, onlar həm qloballaşan dünyada inteqrasiya edə bilsinlər, həm də öz köklərini və kimliklərini unudmasınlar.
Müasir gənclərin həyat tərzində müşahidə olunan digər bir problem isə sağlam həyat tərzi və fiziki aktivlik məsələsidir. Qurban Talıbov qeyd edir ki, texnologiya ilə daha çox vaxt keçirmə, sosial mediaya olan maraq gənclərin fiziki fəaliyyətlərini məhdudlaşdırır və onların sağlamlıq durumuna mənfi təsir göstərir. Mütəmadi olaraq idmanla məşğul olmaq, sağlam qidalanmaq kimi məsələlər gənclər arasında prioritet olmur, bu da cəmiyyət üçün gələcəkdə ciddi sağlamlıq problemləri yarada bilər. Bu səbəbdən, məktəblər və universitetlər gənclər arasında sağlam həyat tərzinin təşviq edilməsində və idmanın gündəlik həyatın bir hissəsi kimi qəbul edilməsində daha fəal olmalıdırlar.
Nəticə olaraq, Qurban Talıbov bildirir ki, müasir gənclərin dünyagörüşləri və həyat tərzləri çoxsaylı müsbət tərəflərə sahib olsa da, müəyyən mənfi məqamlar üzərində işləmək lazımdır. Gənclərin bilik və analitik düşüncə bacarıqlarını inkişaf etdirmək, onları milli dəyərlərlə tanış etmək, sağlam həyat tərzinə diqqət yetirməyə təşviq etmək və məlumatları düzgün qiymətləndirmə qabiliyyətini aşılamaq təhsil sisteminin prioritetlərindən olmalıdır. Bu yanaşma ilə gənclərin həyat tərzində daha balanslı bir inkişaf təmin etmək mümkündür. Bu isə, nəticə etibarilə, Azərbaycan cəmiyyətinin daha sağlam və dayanıqlı bir gələcəyinin təminatına səbəb olacaqdır.
Bəhman Hüseynli
