2025-ci il yanvarın 1-dən Türkiyədə inzibati vergilərin, rüsumların və cərimələrin məbləğində əhəmiyyətli dəyişikliklər olacaq ki, bu da vətəndaşlar üçün vacib olan geniş xidmət və prosedurlara təsir edəcək. 43,93% təşkil edəcək artım sənədlərin hazırlanması, nəqliyyat xidmətləri və dövlət rüsumunun tələb olunduğu digər sahələr üzrə xərclərin artmasına səbəb olacaq.
Dövlət qeydiyyatı üçün yeni qiymətlər və rüsumlar
Ən mühüm dəyişikliklərdən biri milli pasport, sürücülük vəsiqəsi kimi mühüm sənədlərin əldə edilməsi və yenilənməsi üçün yeni qiymətlər, həmçinin mobil cihazların IMEI kodu ilə qeydiyyata alınması üçün rüsum olacaq.
Xüsusilə, Türkiyədə 2025-ci ildən etibarən 10 il etibarlı pasportun qiyməti yenidən artacaq. Əgər biometrik pasportun qeydiyyatına qədər vətəndaşlara 7833 türk lirəsi (təxminən 110 min tenge) başa gəlirdisə, ilin əvvəlindən qiymət 11274 lirəyə (təxminən 160 min tenge) qədər artacaq. Bu, sənədləri yeniləmək və ya ilk dəfə vermək istəyənlər üçün əhəmiyyətli bir yük ola bilər.
B kateqoriyalı sürücülük vəsiqəsi üçün də rüsum artacaq. B kateqoriyalı sürücülük vəsiqəsinin alınması və ya yenilənməsinin qiyməti 3945 lirədən 5678 lirəyə (təxminən 80 000 tenge) yüksələcək. Belə bir dəyişiklik sürücülük vəsiqəsini təhvil verməyi və ya etibarlılıq müddətini uzatmağı planlaşdıranlara təsir edəcək.
Beynəlxalq uçuşlar üçün ödəniş əvvəlki kimi olmayacaq. Xaricə gedən səyahətçilər də dəyişiklikləri hiss edəcəklər. Beynəlxalq uçuşlar üçün ödəniş 500 lirədən 720 lirəyə (təxminən 10 min tenge) yüksələcək. Bu rüsumun artırılması yəqin ki, hava uçuşlarının qiymətinə təsir edəcək və Türkiyədən kənara tez-tez uçanlar üçün əlavə xərclər əlavə edəcək.
Türkiyədə ən çox rast gəlinən problem mobil telefonun təyinatı üzrə tam istifadəsi üçün onun IMEI kodunun qeydiyyata alınmasıdır. Ən çox nəzərə çarpan artımlardan biri də xaricdən gətirilən mobil cihazların qeydiyyatı üçün rüsumla bağlıdır. IMEI qeydiyyat rüsumu 31 692 lirədən 45 614 lirəyə (təxminən 640 000 tenge) yüksələcək. Bu yenilik xaricdən mobil telefon almaq və ya gətirmək məcburiyyətində qalanlara əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər. Cihazın qeydiyyatı demək olar ki, lüksə çevrilir və telefonla eyni qiymətə başa gəlir. Yəni xaricdə 1300 dollara müasir smartfon alarkən anlamalısan ki, Türkiyədə onun qeydiyyatı üçün demək olar ki, eyni qiymət ödəməli olacaqsan. Mövcud smartfonlar isə artıq qeydiyyat qiymətini özündə cəmləşdirir və Qazaxıstan da daxil olmaqla digər ölkələrlə müqayisədə iki və ya üç dəfə baha satılır.
Bu, vətəndaşlara necə təsir edəcək?
Dövlət rüsumlarının və vergilərinin artması yəqin ki, bir çox vətəndaşların, xüsusən də bu xidmətlərdən tez-tez istifadə etməli olan vətəndaşların narazılığına səbəb olacaq. Pasport və sürücülük vəsiqələrinin qiymətinin artması təkcə onları yeniləyənlərə deyil, ilk dəfə sənəd verənlərə də təsir edəcək ki, bu da xüsusilə gənclər üçün ağrılı ola bilər.
Səyahətçilər və xaricdən gətirilən mobil telefon sahibləri də xərclərin əhəmiyyətli dərəcədə artdığını hiss edəcəklər. Xaricə uçuşlar üçün daha yüksək rüsum vətəndaşlar arasında turist aktivliyini azalda bilər və IMEI-kod qeydiyyatının qiymətinin artması potensial olaraq idxal olunan cihazların sayını azalda bilər.
Səbəblər və proqnozlar:
Fiskal yığımların və vergilərin artmasının əsas səbəbi yəqin ki, dövlətin inflyasiya proseslərini kompensasiya etmək və büdcə gəlirlərini artırmaq istəyidir. Lakin belə tədbirlər vətəndaşlar və biznes üçün əlavə maliyyə maneələri yarada bilər. Vergilərin və əsas xidmətlərin qiymətlərinin artması fonunda, çox güman ki, bir çox ailələr və hətta şirkətlər büdcələrinə yenidən baxacaqlar ki, bu da bəzi xidmətlərin istehlakının azalmasına səbəb ola bilər.
2025-ci ildən Türkiyə vətəndaşları sənədlərin rəsmiləşdirilməsi və beynəlxalq səfərlər zamanı yeni xərcləri nəzərə almalı olacaqlar. İnzibati rüsumların ciddi şəkildə artırılması vətəndaşlardan yeni şərtlərə və gələcəkdə mümkün əlavə xərclərə ciddi maliyyə hazırlığı tələb edir.
