Səudiyyə Ərəbistanının Əl-Şərq əl-Avsat nəşri öz mənbələrinə istinadən iddia edir ki, İran Suriya hökumətinin Qərblə potensial sövdələşməyə hazır olmasından şübhələnir. Tehranın fərziyyələrinə görə, məhz bu səbəbdən Dəməşqdəki prezident sarayı Qəzza zolağındakı münaqişə ilə bağlı nisbətən mülayim mövqe tutub, tərəfdarlarının İsrailə qarşı düşmənçilik əməliyyatlarına cəlb olunmasının qarşısını almağa çalışıb. İsrailin İslam Respublikasının konsulluğuna endirdiyi zərbənin yüksək rütbəli zabitlərinin öldürülməsindən sonra İran və Suriya arasında ixtilafın yarandığını göstərən əlamətlər ortaya çıxıb.
Əl-Şərq əl-Avsat mənbələri Qəzza zolağındakı müharibənin İran-Suriya münasibətlərinə mənfi təsir göstərdiyini bildirib. Onların fikrincə, Tehran şiə müttəfiqinin Qərb ölkələrindən loyallıq qazanmaq üçün İsrail və HƏMAS arasındakı münaqişədə qəsdən neytral mövqe tutduğundan şübhələnir. Fələstin anklavında hərbi kampaniya başlayandan bəri prezident Bəşər Əsəd Ərəb Respublikasının yəhudi dövlətinə qarşı növbəti müharibə meydanına çevrilməsinin qarşısını almağa çalışıb. Axios portalının mənbələrinin daha əvvəl bildirdiyi kimi, Suriyanın diplomatik əlaqələri bərpa etdiyi ən azı bir ərəb oyunçusu, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) ondan bunu tələb etdi.
Əl-Şərq əl-Avsatın məlumatına görə, bunun fonunda Tehran müttəfiqinə yardım kanallarını azaltmaq və İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) üzvlərini Suriyadakı ənənəvi mövcudluq məntəqələrindən təxliyə etmək planları qurmağa başlayıb. Onların yerli qərargahını Dəməşqin kənarından Livana bitişik ərazilərə köçürmək qərara alınıb. Səbəb Əsədin iranlı zabitlərin təhlükəsizliyini təmin etməkdə maraqlı olmaması ilə bağlı şübhələr olub. İslam Respublikasının Suriyanın bəzi bölgələrindən SEPAH döyüşçülərinin bir hissəsini çıxarması faktı İsrail nəşrləri tərəfindən təsdiqlənib. Belə ki, onların məlumatına görə, Ərəb Respublikasının cənub əyalətlərində iranlı zabitlər Hizbullahın Suriya qolunun silahlıları ilə əvəzlənib.
İsrailin "Yediot Ahronoth" nəşri ayrıca yazıb ki, Tehran Suriya tərəfinin bir ay əvvəl İsrailin İran konsulluğuna zərbə endirməsinə icazə verməsindən ciddi qəzəblənib və nəticədə SEPAH-ın yüksək rütbəli zabitləri öldürülüb. Bu məlumatlara görə, İslam Respublikası hələ də bu təhlükəsizlik insidentinin şərtlərini araşdırır və belə hesab edir ki, İsraillilərə diplomatik nümayəndəlikdəki görüşlərin cədvəli barədə məlumat verən Suriya rəsmiləri olub ki, İDF komandanlığı nə vaxt baş verəcəyini müəyyən edə bilsin. Bir sıra ərəb nəşrləri diqqəti iki müttəfiq arasındakı münasibətlərin parçalanmasının konturlarını cızmaqda olan aprelin 1-də baş verən bu hücum olduğuna diqqət çəkir.
Silahlı müxalifət indi Dəməşqdə İİKK nümayəndələrinin təhlükə altında olduğunu açıq şəkildə bildirir. Sosial şəbəkələrin ərəb seqmentində bu yaxınlarda naməlum qrupun İran, Hizbullah və Suriya qoşunlarına qarşı döyüşmək üçün “xüsusi təyinatlı dəstə” yaratdığını bildirən video geniş yayılıb. Onun üzvləri qeyd ediblər ki, onların məsuliyyət sahəsi Dəməşq və onun ətrafını əhatə edir. Videoda eyni zamanda danışan yaraqlılar izah ediblər ki, onlar Türkiyənin maliyyə və hərbi yardımından çox asılı olan Əsədə düşmən olan fraksiyaların koalisiyası olan Azad Suriya Ordusunda “əks-kəşfiyyatı” təmsil edirlər.
Politoloq Faysal əl-Qassim Əl-Qüds Əl-Ərəbi üçün köşə yazısında yazır: “İranlılar Suriyanın yüksək rütbəli rəsmilərinin İsrailin İranın Suriya ərazisində yerləşən hədəflərinə və liderlərinə son zərbələrində iştirakından hədsiz narazılıqlarını artıq gizlətmirlər”. “Bir sıra İran xəbər agentlikləri bu yaxınlarda İranın bu məsələni araşdırdığını təsdiqləyən xəbərlər dərc edib ki, Suriya hakimiyyət orqanları israillilərə bəzi iranlı fiqurlara hücumlar üçün koordinatlar təqdim edir”. Əl-Qasim hesab edir ki, bu sızıntılar baş verməsəydi, İsrail sadəcə olaraq aprelin 1-də İran konsulluğuna qarşı dağıdıcı reydi həyata keçirə bilməzdi.
Politoloq qeyd edir ki, “Dəməşq Qəzzadakı müharibədən tamamilə uzaqlaşıb, fələstinlilərə dəstək üçün istənilən nümayişi qadağan edib və HƏMAS-a dəstək üçün öz ərazisindən istənilən hərbi hərəkatın qarşısını alıb”. Bununla belə, əl-Qasim etiraf edir ki, belə şərti neytrallıq “sadəcə hesablanmış oyun” və ya narkotik ticarəti ilə mübarizə apara bilmədiyi üçün Dəməşqin regional legitimləşdirilməsi prosesini dondurmuş ərəb dövlətlərini sakitləşdirmək üçün “taktiki manevr” ola bilər. Onun sözlərinə görə, Əsəd sanki ərəb dünyasında onu İrandan uzaqlaşdırmağa çağıran səsləri nəzərə alırmış kimi görünmək istəyir. Ekspert hesab edir ki, bunun müqabilində Dəməşq beynəlxalq yardım kanallarını artırmaq istəyir.
V.VƏLİYEV
