Bölgələrdə müəllim çatışmazlığı: Səbəb və çıxış yolları

Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində müəllim tapılmaması problemi, təhsil sisteminin qarşılaşdığı mühüm məsələlərdən biridir. Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev bildirib ki, kənd yerlərində boş qalan 2 min vakansiya var. Həmin vakansiyalar da əsasən musiqi, təsviri incəsənət kimi fənlərdir.



Bölgələrdə bu problemin aradan qaldırılması üçün hansı addımlar atılmalıdır?



İctimaimedia.az xəbər verir ki, bu barədə Trend-ə açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirib ki, faktorlar iqtisadi, sosial, infrastruktur və şəraitlə bağlıdır.



Müəllimlərin bölgələrdə işləməyə maraq göstərməməsinin başlıca səbəblərini təhlil edək:



1. Maaş və iqtisadi səbəblər



Bölgələrdə işləyən müəllimlərin maaşları çox vaxt onların ehtiyaclarını tam ödəyə bilmir. Azərbaycan kənd və rayonlarında yaşayış xərcləri bəzi hallarda daha aşağı olsa da, bu fərq maaşlar arasındakı fərqi kompensasiya etmir. Böyük şəhərlərdə, xüsusilə Bakıdakı əməkhaqqı səviyyəsi daha yüksəkdir, bu da müəllimləri bölgələrdə işləməkdən çəkindirir. Bölgələrdə maddi stimulların az olması müəllimləri bu cür iş yerlərinə müraciət etməkdən saxlayır.



2. İnfrastruktur çatışmazlıqları



Bölgələrdə çox zaman infrastruktur problemləri olur. Yolların keyfiyyətsiz olması, qış aylarında yolların bağlı qalması, zəruri sosial xidmətlərin məhdudluğu kimi çətinliklər bölgələrdə işləmək istəyən müəllimləri narahat edir. Bundan əlavə, internet və texnoloji imkanların zəif olması da müəllimlərin tədris işini səmərəli şəkildə aparmasını çətinləşdirir.



3. Yaşayış şəraiti



Bölgələrdə yaşayış şəraiti bəzi hallarda şəhərlərə nisbətən daha aşağı səviyyədə olur. Mənzil problemi, keyfiyyətli tibbi xidmətin və digər əsas xidmətlərin məhdud olması müəllimlərin bölgələrə köçərək orada yaşamaq istəyinə mane olur. Bakı və digər böyük şəhərlərdə bu xidmətlər daha əlçatan olduğuna görə, müəllimlər bölgələrdən daha çox şəhərdə qalmağı üstün tuturlar.



4. Sosial və mədəni amillər



Bölgələrdə sosial həyatın daha məhdud olması, mədəniyyət, əyləncə, təhsil və digər sosial fəaliyyətlərin çatışmazlığı da müəllimlərin marağını azaldan amillərdəndir. Şəhər mühitində çoxsaylı mədəniyyət ocaqları, tədbirlər və sosial imkanlar müəllimlərə daha dinamik həyat şəraiti təmin edir. Bölgələrdə isə bu imkanlar daha məhduddur.



5. Karyera inkişafı və peşəkar imkanlar



Böyük şəhərlərdə, xüsusilə Bakıda müəllimlər üçün karyera inkişafı və peşəkar inkişaf imkanları daha genişdir. Sertifikasiyalar, təlimlər, beynəlxalq proqramlar və digər peşəkar inkişaf vasitələri şəhərlərdə daha çox mövcuddur. Bölgələrdə isə bu imkanlar daha azdır, bu da müəllimlərin karyera inkişafına mane ola bilər.



6. Ailə və şəxsi səbəblər



Müəllimlərin ailə vəziyyəti və şəxsi səbəbləri də bölgələrə köçməyi çətinləşdirir. Böyük şəhərlərdə yaşayan müəllimlərin ailələri və yaxınları çox vaxt həmin şəhərlərdə yerləşir və ailədən uzaqlaşmaq onlar üçün çətinlik yarada bilər. Ailə üzvlərinin iş və təhsil imkanlarının şəhərlərdə daha geniş olması da müəllimlərin bölgələrə köçməyinə mane ola bilər.



7. Məktəblərdəki şərait



Bölgələrdəki məktəblərdə tədris şəraiti, sinif otaqlarının vəziyyəti, tədris vasitələrinin çatışmazlığı kimi faktorlar da müəllimlərin bölgələrə marağını azaldır. Təhsilin yüksək keyfiyyətdə təmin edilməsi üçün zəruri olan resursların çatışmazlığı müəllimlərin iş yükünü artırır və onların motivasiyasını azaldır.



Bu problemləri həll etmək üçün müəyyən stimullaşdırıcı tədbirlər görülə bilər:



Maaşların artırılması və əlavə mükafatlar: Bölgələrdə işləyən müəllimlərə əlavə maddi dəstək göstərilməli, maaşlar artırılmalı və müxtəlif mükafatlandırma proqramları tətbiq edilməlidir.



Yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması: Müəllimlər üçün bölgələrdə mənzil problemləri həll edilməli, evlər, yaşayış yerləri və ya subsidiyalı mənzil proqramları təklif olunmalıdır.



Peşəkar inkişaf və təlimlər: Bölgələrdə işləyən müəllimlər üçün xüsusi təlim proqramları və peşəkar inkişaf imkanları yaradılmalı, onların karyera inkişafına dəstək verilməlidir.



İnfrastrukturun yaxşılaşdırılması: Bölgələrdə internet, yollar və digər sosial xidmətlərin inkişaf etdirilməsi, infrastrukturun təkmilləşdirilməsi müəllimlərin iş şəraitini yaxşılaşdıra bilər.



Ailə üzvləri üçün stimullar: Bölgələrdə işləməyə gedən müəllimlərin ailə üzvləri üçün də iş və ya təhsil imkanları təmin edilməsi, onların da inteqrasiyasına şərait yaradılması bu prosesi asanlaşdıra bilər.



Bu tədbirlər tətbiq edildiyi halda müəllimlərin bölgələrdə işləməyə olan marağı arta bilər və təhsilin keyfiyyəti də yüksələ bilər.