Çərşənbə günü Hindistanın paytaxtı Yeni Dehlidə milyonlarla insan Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) gündəlik təhlükəsizlik həddini 50 dəfə aşan zəhərli tüstüdən nəfəs almaqda çətinlik çəkib.Bir çox şəhər sakinlərinin hava filtrlərinə çıxışı yoxdur və ya evlərini kəskin qoxulardan effektiv şəkildə qoruya bilmir. Bu çirkli hava hər il minlərlə insanın vaxtından əvvəl ölümünə səbəb olur.Hər il oktyabrın ortalarından yanvar ayına qədər davam edən soyuq hava və durğun küləklər bu ölümcül çirkləndiricilərin atmosferdə sıxışdırılmasına səbəb olur.Çərşənbə günü səhər 30 milyondan çox insanın yaşadığı böyük şəhərin bəzi yerlərində havanın çirklənməsi təhlükəli səviyyədə ölçülüb.IQAir-in ölçmələrinə görə, şəhərdə PM2.5 çirkləndiriciləri hər kubmetr üçün 806 mikroqrama çatıb ki, bu da ÜST-ün gündəlik təhlükəsiz limitindən 53 dəfə çoxdur.Hətta günorta saatlarında bəzi ərazilərdə hava şəraiti təhlükəsizlik həddindən 25-35 dəfə yüksək olub.Yeni Dehli hər il bu zəhərli duman qatına bürünsə də, əsas səbəblərə qonşu bölgələrdə fermerlərin məhsul yığdıqdan sonra tarlalarını təmizləmək üçün küləş yandırması, sənaye və avtomobil emissiyaları daxildir."The New York Times" qəzetinin bu ay dərc etdiyi beş illik hava və torpaq nümunələrinə əsaslanan hesabatda Dehlinin zibilliklərini yandıraraq enerji istehsal edən elektrik stansiyasından yayılan zəhərli qazların da ciddi təhlükə yaratdığı müəyyən edilib. Hesabatda ağır metal səviyyəsinin həyəcan verici olduğu bildirilib.Hindistanın şimalında bir çox uçuşlar tüstü səbəbindən təxirə salınsa da Hindistan Meteorologiya Departamenti ən azı 18 regional hava limanında görünmənin 1000 metrə və Dehlidə 500 metrdən aşağı düşdüyünü bildirib.Keçən ay Hindistanın Ali Məhkəməsi təmiz havanın əsas insan hüququ olduğuna qərar verib, mərkəzi və əyalət hökumətlərindən tədbir görmələrini istəyib. Lakin məmurlar arasında siyasi fikir ayrılıqları problemin həllini çətinləşdirir.Dehli administrasiyası havanın çirklənməsi ilə mübarizə üçün müxtəlif layihələrə təşəbbüs göstərsə də, bu səylər praktikada yetərli deyil. İctimai su tankerləri havanın çirklənməsini müvəqqəti azaltmaq üçün mütəmadi olaraq su püskürür.Su buxarını püskürtmək üçün üç kiçik drondan istifadə etmək üçün yeni plan bu ayın əvvəlində təqdim edilib, lakin tənqidçilər bu addımı yalnız müvəqqəti həll kimi qiymətləndiriblər.ÜST xəbərdarlıq edib ki, havanın çirklənməsi insult, ürək xəstəlikləri, ağciyər xərçəngi və digər tənəffüs xəstəliklərinə səbəb ola bilər.Bu vəziyyət xüsusilə körpələr, uşaqlar və qocalar üçün ciddi təhlükə yaradır. “The Lancet” tibb jurnalında dərc olunan bir araşdırma göstərir ki, 2019-cu ildə Hindistanda havanın çirklənməsi səbəbindən 1,67 milyon vaxtından əvvəl ölüm baş verib.Mənbə: TRT Haber
