Azərbaycanda doqquz ali məktəbin publik hüquqi şəxsə çevrilməsi və yenidən təşkil edilməsi qərarı təhsil sektorunda həyata keçirilən islahatların bir hissəsi kimi görülür.
Valyuta.az xəbər verir ki, bu barədə Trend-in suallarını cavablayarkən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin rəhbəri Kamran Əsədov bildirib.
O qeyd edib ki, publik hüquqi şəxs statusu təhsil müəssisələrinin idarəetmə və maliyyə müstəqilliyini artırmaq, dövlət vəsaitlərinin səmərəli istifadəsini təmin etmək, tədris prosesinin keyfiyyətini yüksəltmək məqsədini güdür.
"Publik hüquqi şəxs statusu bir təşkilatın dövlətə bağlı qalmaqla yanaşı, müəyyən dərəcədə müstəqil fəaliyyət göstərməsini təmin edən hüquqi formadır. Belə təşkilatlar dövlətin müəyyən məqsədlərini həyata keçirirlər, lakin eyni zamanda hüquqi, maliyyə və idarəetmə sahələrində müstəqil qərar qəbul etmək səlahiyyətinə malikdirlər.
Azərbaycanda ali məktəblərin publik hüquqi şəxsə çevrilməsi onların dövlət büdcəsindən asılılığını azaltmaq, daha çox maliyyə və idarəetmə müstəqilliyi qazandırmaq məqsədini daşıyır. Bu yanaşma, eyni zamanda, universitetlərin daha çevik, innovativ və müasir təhsil sisteminə uyğun fəaliyyət göstərməsinə imkan yaradır.
Publik hüquqi şəxs statusunun təhsilə vəd etdikləri
1. Maliyyə müstəqilliyi və effektivlik
Publik hüquqi şəxs statusu ali məktəblərin maliyyə qərarlarını müstəqil şəkildə qəbul etməsinə və öz resurslarını daha səmərəli istifadə etməsinə imkan verir. Bu, universitetlərə müxtəlif mənbələrdən – tələbə ödənişləri, qrantlar, donor dəstəyi və digər maliyyə mənbələrindən istifadə edərək, gəlir əldə etməyə şərait yaradır.
2. İdarəetmə çevikliyi
Publik hüquqi şəxs statusu universitetlərin idarəetmə prosesində çevikliyi təmin edir. Universitetlər öz strateji planlarını, təhsil proqramlarını və tədris metodlarını daha sürətli və effektiv şəkildə uyğunlaşdıra bilirlər.
3. Keyfiyyətin yüksəldilməsi
Universitetlər öz maliyyə müstəqilliyini əldə etdikdə, tədris prosesinə, tədqiqatlara və innovasiyalara daha çox sərmayə yatırmaq imkanı əldə edirlər. Bu, təhsil müəssisələrinin akademik səviyyəsinin və rəqabət qabiliyyətinin artmasına səbəb ola bilər.
4. Akademik və tədqiqat azadlığı
Publik hüquqi şəxs statusu universitetlərə öz akademik və tədqiqat siyasətlərini müstəqil şəkildə müəyyən etmək imkanı verir. Bu, tədqiqatların daha sərbəst şəkildə həyata keçirilməsinə və yeni innovativ tədris metodlarının tətbiqinə imkan yaradır.
Dəyişikliklər: Nələr baş verəcək?
- Maliyyələşmə mənbələri diversifikasiya olacaq. Universitetlər dövlət büdcəsindən başqa maliyyələşmə mənbələri tapmağa məcbur olacaq, bu isə daha çox qrant, ödənişli təhsil proqramları və digər mənbələrdən maliyyə vəsaitlərinin cəlb edilməsini nəzərdə tutur.
- İdarəetmə yanaşması dəyişəcək. Universitetlər öz strateji idarəetmə planlarını müstəqil şəkildə hazırlayaraq daha çevik idarəetmə modelinə keçəcəklər. Əsas qərarların qəbul edilməsində daha az bürokratik maneələrlə üzləşəcəklər.
- Rəqabətlilik artacaq. Universitetlər tələbələri və müəllimləri cəlb etmək üçün daha çox rəqabətə qoşulacaqlar. Bu, tədris keyfiyyətinin artırılması və müxtəlif innovativ yanaşmaların tətbiqinə səbəb ola bilər.
Müsbət tərəflər
1. Maliyyə və idarəetmə azadlığı
Universitetlərin maliyyə müstəqilliyi əldə etməsi onların öz resurslarını daha səmərəli idarə etməsinə və gəlirlərini artırmasına kömək edir.
2. Keyfiyyətin yüksəlməsi
Öz resurslarını daha sərbəst şəkildə idarə edən universitetlər təhsil və tədqiqat keyfiyyətini artırmaq üçün daha çox investisiya qoymaq imkanı əldə edirlər.
3. Rəqabət qabiliyyəti
Ali təhsil müəssisələri arasında rəqabət mühitinin yaranması təhsilin keyfiyyətini yüksəltmək üçün stimullaşdırıcı rol oynayır. Bu rəqabət tələbələrin seçim imkanlarını genişləndirir və təhsil müəssisələrinin özlərini daha yaxşı təqdim etmələrinə imkan yaradır.
4. Cəlbedicilik və innovasiya
Maliyyə müstəqilliyi universitetlərə daha innovativ proqramlar yaratmaq, xarici tərəfdaşlarla əməkdaşlıq qurmaq və beynəlxalq tələbə və müəllimləri cəlb etmək üçün daha çox imkan verir.
Mənfi tərəflər
1. Ehtiyatların bərabər paylanmaması
Bəzi universitetlər daha çox maliyyə mənbələri cəlb edərkən, digərləri isə bu resursları əldə etməkdə çətinlik çəkə bilərlər. Bu, təhsil müəssisələri arasında qeyri-bərabərlik yarada bilər.
2. Büdcə təzyiqləri və kommersiyalaşma
Universitetlərin maliyyə müstəqilliyi artdıqca, onlar kommersiya məqsədli fəaliyyətlərə daha çox diqqət yönəldə bilər ki, bu da tədris və tədqiqatın əsas missiyasını zədələyə bilər.
3. Akademik və sosial təzyiqlər
Universitetlərin müstəqilliyi, eyni zamanda, onlara qarşı daha yüksək akademik və sosial təzyiqlər yarada bilər. Maliyyə müstəqilliyi ilə bağlı problemlər təhsil müəssisələrində iş şəraiti və müəllimlərin maaşları kimi məsələlərdə risklər yarada bilər", - deyə K.Əsədov əlavə edib.
O bildirib ki, bu dəyişiklik universitetlərə maliyyə və idarəetmə azadlığı təmin edərək, təhsil keyfiyyətinin yüksəldilməsinə, rəqabət mühitinin formalaşmasına və innovasiyaların tətbiqinə təkan verə bilər. Bununla belə, potensial mənfi tərəfləri də nəzərə almaq və inklüziv təhsil prinsipinə uyğun olaraq hər kəs üçün bərabər təhsil imkanlarını təmin etmək üçün balanslaşdırılmış yanaşma tətbiq etmək vacibdir.
Xatırladaq ki, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti Azərbaycan Texnologiya Universitetinin, Azərbaycan Rəssamlıq Akademiyasının, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin, Bakı Slavyan Universitetinin, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının, Sumqayıt Dövlət Universitetinin, Gəncə Dövlət Universitetinin, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun və Lənkəran Dövlət Universitetinin yenidən təşkili və Nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında müvafiq qərarlar qəbul edib. Beləliklə, qeyd olunan ali təhsil müəssisələri publik hüquqi şəxs statusu alıb.
