Ankara BRİKS-ə qəbul olunmağı xahiş edir və eyni zamanda, Rusiya Federasiyasını Krımı tərk etməyə çağırır.

Reyting.az xəbər verir ki, bunu “DW”-də siyasi elmlər namizədi, Mərkəzi və Şərqi Avropa üzrə ekspert İvan Preobrajenski yazıb.

Almaniya nəşrində qeyd olunur:

Ərdoğan Kremlə siqnallar göndərməkdə ustadır, o, Putindən strateji güzəştlər gözləyir.

Rusiya dövlət mediası və rəsmiləri Vladimir Putinin Türkiyəyə gözlənilən səfərini təxminən bir gün müzakirə ediblər.

Əvvəlcə Sergey Şoyqu bildirib ki, Rusiya prezidenti Türkiyə lideri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Ukrayna ilə enerji infrastrukturuna zərbə vurmamaq barədə sazişlər bağlamaq təklifi ilə razılaşmağa hazırdır. Sonra mediada Putinin guya laynerini müşayiət etmək üçün döyüş təyyarələri karvanını tələb etdiyi, lakin təklifin qəbul edilmədiyi barədə məlumatlar peyda olub.

Nəhayət, Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, onun rəhbərinin Türkiyəyə 2 il təxirə salınan səfəri “hazırlıqlar tamamlandıqdan sonra” baş tutacaq.

Görünür, “hazırlığın tamamlanması” Moskvanın istədiyi kimi deyil, “hazırlıq” Ərdoğanın “ədalətli sülh Krımın Ukraynaya qaytarılması deməkdir”,- sözü ilə bitib.

Diktator oyunları

Rusiyanın Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı təcavüzünün əvvəlindən Türkiyə təcavüzkar və qurban arasında kifayət qədər uğurla tarazlıq qurur, hər iki ölkə ilə sərfəli ticarət edir və mövcud vəziyyətdən Cənubi Qafqaz və Qara dəniz regionunda təsirini kəskin şəkildə artırmaq üçün istifadə edir. Məsələn, Ərdoğan Qarabağla bağlı problemi həll etməyə və onu Azərbaycanın nəzarətinə keçirməyə nail oldu. Türkiyə prezidenti iyulun sonunda Türkiyənin İkinci Qarabağ müharibəsində birbaşa iştirakını tanıyıb.

İndi isə Ərdoğan Putinlə birlikdə Ermənistanın Sünik bölgəsindən tranzit dəhlizi salmaq istəyir. Bu marşrut Ermənistanı İrandan ayıracaq və sanksiyaya məruz qalan malların Ermənistandan İrana qaçaqmalçılığı üçün potensial kanallardan birini bağlayacaq. Təəccüblü deyil ki, İran qəti şəkildə buna qarşı çıxır və hətta Moskvanı öz narazılığı ilə bağlı birbaşa xəbərdar edir.

İranlılar Ukraynaya qarşı müharibədə Putinin müttəfiqləridir. Onlar birbaşa iştiraklarını inkar etsələr də, yenə də Rusiyanı raketlərlə təmin edirlər. Belə görünür ki, Kreml indi öz müttəfiqini qıcıqlandırmamalıdır, lakin buna baxmayaraq, Ermənistan konstitusiyasının dəyişdirilməsini tələb edən Azərbaycanın şərtləri əsasında tezliklə sülhün bağlanması və Sünik dəhlizinin açılması üçün Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyana təzyiqlərini davam etdirir.

Bunu anlamaq onsuz da çətindir: Putin Türkiyə ərazisindən, daha sonra Ermənistan vasitəsilə malların ixracının təşkilini Rusiya üçün çox vacib hesab edir, yoxsa onun üçün ən vacibi Ərdoğana kömək etməkdir.

Bundan əlavə, Rusiya və Türkiyənin Rusiya qazının Avropa İttifaqına (Aİ) tədarükü ilə bağlılığı var. Onlar bu məsələdə “şərik”dirlər. Baxmayaraq ki, Ərdoğanın təbii ki, qazanacağı daha çox şey var.

Rusiyanın "Qazprom"u güzəştə getməyə məcburdur: əgər Ukraynadan tranzit, indi elan olunduğu kimi, 2025-ci ildən dayandırılarsa, o zaman yenə də Aİ-yə işləyən sonuncu boru kəməri marşrutu olaraq qalacaq.

Nəhayət, Avropa İttifaqının susqun etirazına baxmayaraq, Rusiyanın “Rosatom” şirkəti Türkiyədə “Akkuyu” atom elektrik stansiyasını uğurla tikir.

Putinə “xüsusi rejim” təklif edilməyəcək

Bütün əlaqələrə baxmayaraq, avtoritar liderin klassik üslubunda olan Ərdoğan vaxtaşırı Rusiya liderini aşağılamaqdan çəkinmir. Onların "yeniyetmə oğlan" münasibətləri var.

Mətbuatın yazdığına görə, Putin Ukraynadan ehtimal edilən zərbədən ehtiyat edərək Rusiya qırıcılarının mühafizəsi altında Türkiyəyə uçmaq üçün icazə tələb edir. Amma Ərdoğan ona çox nəfis tərzdə xatırladır ki, Türkiyə NATO üzvüdür və Kremllə ancaq faydalı olduğu yerdə flört edir.

İddialara görə, ruslara qırıcıları ölkə səmasına buraxa bilməyəcəklərini, çünki NATO hava hücumundan müdafiə sisteminin onları hərbi hədəflərlə səhv sala biləcəyini deyiblər. Bu, Türkiyənin hava hücumundan müdafiə qüvvələrinin artıq bir dəfə Rusiya döyüş təyyarələrini vurduğuna dair o qədər də incə olmayan bir işarədir.

Ərdoğan 2 ildir ki, Putinin səfərini gözləyir və açıq şəkildə daha uzun müddət gözləməyə hazırdır. Avtoritar alfa kişilər adi oyunlarını oynayır və hər hansı bir şəkildə bir-birlərini aldatmağa çalışırlar, çünki onların "təmiz dünyalarında" danışıqların nəticəsi bundan asılıdır. Üstəlik, onların bu yarışmadan, bir növ, həzz aldıqlarından da şübhələnirəm.

Amma bu, əsas məsələni dəyişmir. Ərdoğan Putinlə əməkdaşlıqdan məmnundur. Görünür ki, o ya Cənubi Qafqazda itaətkar “ikinci nömrə” rolunda, ya da ən azı Ukrayna ilə sülh müqaviləsi layihəsi ilə səfərə ümid edir. Digər variantlar Ərdoğan üçün kifayət qədər sərfəli deyil və Putinin hələ də Türkiyə liderini Kreml qaydaları ilə oynamağa məcbur edəcək alətləri yoxdur.

Y. QACAR