PALM BEACH, Florida — Gözlənilməz bir diplomatik gedişlə, ABŞ-ın yeni seçilmiş Prezidenti Donald Tramp noyabrın 6-da Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ilə telefon danışığı zamanı dəstəyi texnologiya milyarderi Elon Maska ötürdü. The New York Times-a danışan mənbənin məlumatına görə, telefon zəngi Tramp və Mask birlikdə Trampın Floridadakı Mar-a-Laqo malikanəsində olarkən baş tutub.
Danışığın detalları hələ tam açıqlanmasa da, Trampın seçki qələbəsindən sonra ABŞ-ın Ukrayna siyasətində hər hansı dəyişikliklərin müzakirə olunub-olunmadığı barədə suallar ortaya çıxır. Lakin, mənbələr söhbətin tonunu “müsbət” kimi xarakterizə edib, bu da Vaşinqton, Kiyev və Maskın artan təsiri arasında formalaşmaqda olan yeni bir dinamikanı işıqlandırır.
Digər bir mənbə The New York Times-a bildirib ki, bu, “yaxşı bir söhbət” olub. Mənbənin sözlərinə görə, Zelenski zəngi Trampı seçki qələbəsi ilə təbrik etmək üçün edib. Tramp gözlənilmədən dəstəyi Maska ötürdükdə, Zelenski Ukraynaya Starlink peyk internet xidməti göstərdiyinə görə Maskı təşəkkürlə qarşılayıb. Bu xidmət, davam edən münaqişə zamanı Ukrayna üçün vacib bir əlaqə vasitəsi olub.
Seçilmiş Prezidentin ofisi bu zəng barədə hələ şərh verməyib, Maskın bu prosesdə iştirakının artan maraq doğurduğunu göstərir. Son aylarda Maskın Tramp ilə əlaqələri güclənmiş görünür.
Maskın bu diplomatik zəngdə gözlənilməz iştirakı onun dəyişən siyasi ittifaqlarını vurğulayır. Tesla və SpaceX layihələri ilə tanınan milyarder, seçki kampaniyası zamanı Trampı həm maliyyə, həm də logistik olaraq dəstəkləyib. Bu, Maskın daha əvvəl siyasi baxımdan neytral mövqedə durmağa çalışdığı bir dövrdən kəskin bir dönüş kimi qiymətləndirilir.
Zelenskinin keçmiş mətbuat katibi Yuliya Mendel bildirib ki, bu, Maskın Tramp ilə Ukrayna prezidenti arasında baş tutan zəngə ilk dəfə qoşulması olub. Mendel, Rusiya işğalı başlayana qədər Zelenski administrasiyasında işləyib və 2022-ci ilin mart ayında Zelenski və Mask arasında iki fərqli telefon danışığını təşkil etməyə kömək etdiyini açıqlayıb. O vaxt, Ukrayna prezidenti Kreml ilə danışıqlar aparmaq üçün Maskdan yardım istəyib, o cümlədən Mariupol şəhərinin evakuasiyası üçün humanitar dəhlizlərin açılmasını xahiş edib.
Trampın münaqişəyə son qoyma vədi: Pragmatik strategiya?
Seçki kampaniyası zamanı Tramp dəfələrlə Ukrayna münaqişəsini tez bir zamanda sona çatdıracağına söz verib. Bu vəd seçicilərin bir hissəsində müsbət qarşılanıb, lakin analitiklər arasında şübhələrə səbəb olub. Bir çoxları Trampın strategiyasının 2022-ci ildən sonra Rusiya tərəfindən ələ keçirilən ərazilərin tanınmasına əsaslanacağını düşünür. Son debatda Tramp, münaqişədə hansı tərəfin qalib gəlməsini istədiyini açıqlamayıb və əvəzində Bayden administrasiyasının Kiyevə çox böyük maliyyə və hərbi dəstək verdiyini tənqid edib.
Eyni zamanda, Elon Mask Starlink vasitəsilə Ukrayna ordusuna mühüm yardım göstərib, döyüş meydanında əlaqələri gücləndirib. Maskın Trampın kampaniyasına dəstəyi böyük marağa səbəb olub, xüsusən də ABŞ hökuməti, o cümlədən Müdafiə Nazirliyi, SpaceX-in buraxılış imkanlarına çox güvəndiyi nəzərə alınarsa.
Maskın Ağ Ev ambisiyaları?
Maskın gələcək administrasiyada rolu ilə bağlı spekulyasiyalar geniş yayılıb. Mənbələrin məlumatına görə, Tramp artıq Maskı dövlət xərclərini azaltmağa məsul olan müşavir vəzifəsinə təyin etməyi düşündüyünü bildirib. Daha əvvəl Mask bürokratiyanın azaldılması ilə bağlı libertarian fikirlər ifadə edib və bu mövqe onun ənənəvi sənayeləri və hökumət effektivliyini dəyişdirmək vizyonuna uyğun gəlir.
Hakimiyyətin keçid mərhələsi başladıqca, Zelenski Trampı Rusiyaya qarşı Ukraynaya güclü dəstəyini davam etdirməyə çağırıb. Ukrayna prezidenti, Trampın “güc vasitəsilə sülh” prinsipinə sadiq qalmasının münaqişəni həll edə biləcəyinə və regionda sabitlik yarada biləcəyinə inandığını bildirib.
“Bu prinsip, yeni administrasiya tərəfindən qəbul olunarsa, təkcə Amerika üçün deyil, bütün dünya üçün faydalı olacaq,” deyə Zelenski zəngdən sonra bəyan edib.
Mar-a-Laqo diplomatiyası: Ukrayna sərhədlərini aşan söhbətlər
Zelenski ilə telefon zəngi, Trampın son günlərdə xarici liderlərlə apardığı diplomatik danışıqlardan yalnız biri idi. Seçilmiş Prezident həmçinin Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanla da söhbət edib. Ərdoğan, jurnalistlərə verdiyi açıqlamada, söhbətin Trampın Mask ilə nahar etdiyi vaxt baş tutduğunu bildirib.
Trampın qeyri-adi üslubu artıq özünü göstərməyə başlayıb və Mask onun daxili çevrəsində mühüm yer tutduğu kimi görünür. Bu da ABŞ-ın xarici siyasətinin texnologiya, biznes və diplomatiyanın gözlənilməz birləşməsi ilə yeni bir dövrə qədəm qoyduğunu göstərir.
The New York Times jurnalistləri tərəfindən hazırlanmışdır
