Bakı. Trend:
Azərbaycanda doqquz ali məktəbin publik hüquqi şəxsə çevrilməsivə yenidən təşkil edilməsi qərarı təhsil sektorunda həyatakeçirilən islahatların bir hissəsi kimi görülür.
Bu barədə Trend-in suallarını cavablayarkən Azərbaycan DövlətPedaqoji Universitetinin Təhsildə Təhlil və KommunikasiyalarMərkəzinin rəhbəri Kamran Əsədov bildirib.
O qeyd edib ki, publik hüquqi şəxs statusu təhsilmüəssisələrinin idarəetmə və maliyyə müstəqilliyini artırmaq,dövlət vəsaitlərinin səmərəli istifadəsini təmin etmək, tədrisprosesinin keyfiyyətini yüksəltmək məqsədini güdür.
"Publik hüquqi şəxs statusu bir təşkilatın dövlətə bağlıqalmaqla yanaşı, müəyyən dərəcədə müstəqil fəaliyyət göstərməsinitəmin edən hüquqi formadır. Belə təşkilatlar dövlətin müəyyənməqsədlərini həyata keçirirlər, lakin eyni zamanda hüquqi, maliyyəvə idarəetmə sahələrində müstəqil qərar qəbul etmək səlahiyyətinəmalikdirlər.
Azərbaycanda ali məktəblərin publik hüquqi şəxsə çevrilməsionların dövlət büdcəsindən asılılığını azaltmaq, daha çox maliyyəvə idarəetmə müstəqilliyi qazandırmaq məqsədini daşıyır. Buyanaşma, eyni zamanda, universitetlərin daha çevik, innovativ vəmüasir təhsil sisteminə uyğun fəaliyyət göstərməsinə imkanyaradır.
Publik hüquqi şəxs statusunun təhsilə vədetdikləri
1. Maliyyə müstəqilliyi və effektivlik
Publik hüquqi şəxs statusu ali məktəblərin maliyyə qərarlarınımüstəqil şəkildə qəbul etməsinə və öz resurslarını daha səmərəliistifadə etməsinə imkan verir. Bu, universitetlərə müxtəlifmənbələrdən – tələbə ödənişləri, qrantlar, donor dəstəyi və digərmaliyyə mənbələrindən istifadə edərək, gəlir əldə etməyə şəraityaradır.
2. İdarəetmə çevikliyi
Publik hüquqi şəxs statusu universitetlərin idarəetmə prosesindəçevikliyi təmin edir. Universitetlər öz strateji planlarını, təhsilproqramlarını və tədris metodlarını daha sürətli və effektivşəkildə uyğunlaşdıra bilirlər.
3. Keyfiyyətin yüksəldilməsi
Universitetlər öz maliyyə müstəqilliyini əldə etdikdə, tədrisprosesinə, tədqiqatlara və innovasiyalara daha çox sərmayə yatırmaqimkanı əldə edirlər. Bu, təhsil müəssisələrinin akademiksəviyyəsinin və rəqabət qabiliyyətinin artmasına səbəb olabilər.
4. Akademik və tədqiqat azadlığı
Publik hüquqi şəxs statusu universitetlərə öz akademik vətədqiqat siyasətlərini müstəqil şəkildə müəyyən etmək imkanı verir.Bu, tədqiqatların daha sərbəst şəkildə həyata keçirilməsinə və yeniinnovativ tədris metodlarının tətbiqinə imkan yaradır.
Dəyişikliklər: Nələr baş verəcək?
- Maliyyələşmə mənbələri diversifikasiya olacaq. Universitetlərdövlət büdcəsindən başqa maliyyələşmə mənbələri tapmağa məcburolacaq, bu isə daha çox qrant, ödənişli təhsil proqramları və digərmənbələrdən maliyyə vəsaitlərinin cəlb edilməsini nəzərdətutur.
- İdarəetmə yanaşması dəyişəcək. Universitetlər öz stratejiidarəetmə planlarını müstəqil şəkildə hazırlayaraq daha çevikidarəetmə modelinə keçəcəklər. Əsas qərarların qəbul edilməsindədaha az bürokratik maneələrlə üzləşəcəklər.
- Rəqabətlilik artacaq. Universitetlər tələbələri və müəllimləricəlb etmək üçün daha çox rəqabətə qoşulacaqlar. Bu, tədriskeyfiyyətinin artırılması və müxtəlif innovativ yanaşmalarıntətbiqinə səbəb ola bilər.
Müsbət tərəflər
1. Maliyyə və idarəetmə azadlığı
Universitetlərin maliyyə müstəqilliyi əldə etməsi onların özresurslarını daha səmərəli idarə etməsinə və gəlirləriniartırmasına kömək edir.
2. Keyfiyyətin yüksəlməsi
Öz resurslarını daha sərbəst şəkildə idarə edən universitetlərtəhsil və tədqiqat keyfiyyətini artırmaq üçün daha çox investisiyaqoymaq imkanı əldə edirlər.
3. Rəqabət qabiliyyəti
Ali təhsil müəssisələri arasında rəqabət mühitinin yaranmasıtəhsilin keyfiyyətini yüksəltmək üçün stimullaşdırıcı rol oynayır.Bu rəqabət tələbələrin seçim imkanlarını genişləndirir və təhsilmüəssisələrinin özlərini daha yaxşı təqdim etmələrinə imkanyaradır.
4. Cəlbedicilik və innovasiya
Maliyyə müstəqilliyi universitetlərə daha innovativ proqramlaryaratmaq, xarici tərəfdaşlarla əməkdaşlıq qurmaq və beynəlxalqtələbə və müəllimləri cəlb etmək üçün daha çox imkan verir.
Mənfi tərəflər
1. Ehtiyatların bərabər paylanmaması
Bəzi universitetlər daha çox maliyyə mənbələri cəlb edərkən,digərləri isə bu resursları əldə etməkdə çətinlik çəkə bilərlər.Bu, təhsil müəssisələri arasında qeyri-bərabərlik yarada bilər.
2. Büdcə təzyiqləri və kommersiyalaşma
Universitetlərin maliyyə müstəqilliyi artdıqca, onlar kommersiyaməqsədli fəaliyyətlərə daha çox diqqət yönəldə bilər ki, bu datədris və tədqiqatın əsas missiyasını zədələyə bilər.
3. Akademik və sosial təzyiqlər
Universitetlərin müstəqilliyi, eyni zamanda, onlara qarşı dahayüksək akademik və sosial təzyiqlər yarada bilər. Maliyyəmüstəqilliyi ilə bağlı problemlər təhsil müəssisələrində iş şəraitivə müəllimlərin maaşları kimi məsələlərdə risklər yarada bilər", -deyə K.Əsədov əlavə edib.
O bildirib ki, bu dəyişiklik universitetlərə maliyyə vəidarəetmə azadlığı təmin edərək, təhsil keyfiyyətininyüksəldilməsinə, rəqabət mühitinin formalaşmasına vəinnovasiyaların tətbiqinə təkan verə bilər. Bununla belə, potensialmənfi tərəfləri də nəzərə almaq və inklüziv təhsil prinsipinə uyğunolaraq hər kəs üçün bərabər təhsil imkanlarını təmin etmək üçünbalanslaşdırılmış yanaşma tətbiq etmək vacibdir.
Xatırladaq ki, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər KabinetiAzərbaycan Texnologiya Universitetinin, Azərbaycan RəssamlıqAkademiyasının, Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin, BakıSlavyan Universitetinin, Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı MusiqiAkademiyasının, Sumqayıt Dövlət Universitetinin, Gəncə DövlətUniversitetinin, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun və LənkəranDövlət Universitetinin yenidən təşkili və Nizamnaməsinin təsdiqedilməsi haqqında müvafiq qərarlar qəbul edib. Beləliklə, qeydolunan ali təhsil müəssisələri publik hüquqi şəxs statusu alıb.
