Dünyada təxminən 1,13 milyard insanın yüksək qan təzyiqi var.
“İki sahil” xəbər verir ki, bununla bağlı Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) məlumat yayıb. Müalicə olunmadığı təqdirdə yüksək qan təzyiqi infarkt, insult, böyrək xəstəliyi, ürək çatışmazlığı, angina, görmə itkisi və periferik arteriya xəstəliyi daxil olmaqla bir sıra sağlamlıq problemləri riskini artıra bilər. Hipertoniya bir sıra yollarla zərər verir. Məsələn, zamanla arterial təzyiqin artması damarların elastikliyinin azalmasına səbəb ola bilər. Bu da öz növbəsində ürəyə çatan qan və oksigen miqdarını azaldır və orqana zərər verir. Yüksək qan təzyiqi beynin zərif qan damarlarına da zərər verə bilər ki, bu da onların bloklanması və ya partlaması riskini artırır.
Tədqiqatlara görə, hipertoniyanın genetik komponenti mövcuddur. Məsələn, 2017-ci ildəki tədqiqatın müəllifləri, üç nəsil iştirakçının məlumatlarını əhatə edən araşdırmada belə nəticəyə gəliblər: “Babalarda erkən başlayan hipertoniya nəvələrdə də bu riski artırır. Bununla belə, hipertoniya, hətta genetik olaraq həssas insanlar üçün də qaçılmaz deyil. Çox vaxt vəziyyət, genlərin təsir etmədiyi pəhriz kimi həyat tərzi faktorları səbəbindən inkişaf edir”.
277 005 insanın genetik, həyat tərzi və sağlamlıq məlumatlarını təhlil edən 2018-ci il tədqiqatının müəllifləri belə nəticəyə gəliblər: “Biz göstəririk ki, sağlam həyat tərzi genetik risk faktoru ilə də qarşı-qarşıya qala bilər (o cümlədən pəhriz, məhdud spirt istehlakı, aşağı bədən kütləsi indeksi və artan fiziki fəaliyyət daxil olmaqla). Bu, əsas qan təzyiqindən asılı olmayaraq aşağı qan təzyiqi ilə əlaqələndirilir. Biz, həmçinin aşkarladıq ki, sağlam həyat tərzinə riayət etmək infarkt, insult və ürək-damar xəstəliyi riskini azaldır”.
Yüksək qan təzyiqi hər bir yaşda baş verə bilir. Hipertoniya yaşlı insanlarda daha çox rast gəlinsə də, orta yaşlılarda və gənclərdə də baş verir. Hipertoniya 18-39 yaş arası insanların təxminən 7,5 faizinə, 40-59 yaşlı insanların 33,2 faizinə və 60 yaşdan yuxarı şəxslərin 63 faizinə təsir göstərir. Yaş ilə əlaqədar olaraq artan yayılma vəziyyətinə baxmayaraq, müəyyən həyat tərzi müdaxilələri yüksək qan təzyiqinin inkişaf riskini azalda bilər. Bunlara duz qəbulunu azaltmaq, müntəzəm idman etmək, siqaretdən istifadə etmək və sağlam pəhriz daxildir.
