“AzerGold” QSC 2024-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında hasilat və satış əməliyyatlarını uğurla davam etdirib. Sözügedən dövr ərzində şirkət tərəfindən 48.7 min unsiya həcmində qızıl hasilatı həyata keçirilib. Bununla ötən ilin ilk 9 ayı ilə müqayisədə qızıl hasilatında 27% artım qeydə alınıb. Bu lin ötən dövrü ərzində müəyyənləşdirilmiş qızıl hasilatı planı 3% artıq icra edilib. Sözügedən dövr ərzində gümüş hasilatı isə 69.2 min unsiya təşkil edib.
Həmçinin “AzerGold” tərəfindən cari ilin ilk 9 ayı ərzində 40.2 min unsiya qızıl, 54.7 min unsiya gümüşün yerli və beynəlxalq bazarlarda satışı həyata keçirilib. Nəticədə ölkə iqtisadiyyatına ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 21% daha çox olmaqla 166.9 milyon manat vəsait cəlb edilib. Ümumilikdə isə şirkət tərəfindən 456.5 min unsiya qızıl, 907.4 min unsiya gümüşün yerli və xarici bazarlarda satışı nəticəsində əldə olunmuş ümumi gəlir 1 milyard 355 milyon 471 min 676 manat təşkil edir. Vəsaitin 1 milyard 290 milyon 315 min 319 manatını ixrac gəlirləri, 65 milyon 156 min 357 manatını isə daxili bazar satışlarından əldə edilmiş gəlirlər formalaşdırır.
Qeyd edək ki, “AzerGold” QSC tərəfindən 2024-cü il üzrə 70 min unsiya qızıl hasilatı və satışı planlaşdırılıb. Bu 2023-cü ilin göstəriciləri ilə müqayisədə hasilatda 10%, satışda isə 3% daha artıq hədəfdir.
Hazırda dünya bazarında qızılın 1 unsiyasının qiyməti 2700 dollardır ki, bu da istehsalçılar üçün cəlbedici qiymətdir. Qızılın qiyməti davamlı olaraq yenilənir, çünki daimi dalğalanma vəziyyətindədir. Canlı qızıl qiymətinə spot qızıl qiyməti də deyilir. Canlı qızıl qiymətləri gələcək bir tarixdən fərqli olaraq onun hazırki qiymətidir. Spot qiymət həmişə hərəkətdədir və kotirovka edilən canlı qızıl bu hərəkəti təsvir edir, investorlar qiymət dəyişikliklərindən xəbərdar olur.
Qızılın spot qiyməti qızıl fyuçers müqaviləsindən istifadə etməklə müəyyən edilir. Birjada satılan fyuçers müqavilələri, məsələn, COMEX Birjasında ticarət edənlər, spot qızıl qiymətlərini təmin etmək üçün istifadə olunur. Spot və ya canlı qızıl qiyməti, bir ön ay və ya yaxın müddətli müqavilə ayı ilə təmsil oluna bilər. Canlı qızıl qiymətini təsvir etmək üçün istifadə edilən ay adətən ən əhəmiyyətli ticarət həcminə malik ən yaxın aydır. Mübadilə məlumatları canlı qızıl qiymətini təmin etmək üçün bütün dünyada qızıl bazarlarına göndərilir.
Qızıl bütün dünyada investisiya dəyərinə və zərgərlikdə istifadəsinə görə tanınır. Qlobal bazar olaraq qızılın qiymətlərinə bir sıra amillər təsir edə bilər. Bunlara misal olaraq faiz dərəcələri, pul siyasəti, geosiyasət, riskdən imtina, valyuta bazarları, inflyasiya və ya deflyasiya, investisiya tələbi, zərgərlik tələbi və səhm bazarlarındakı vəziyyəti göstərmək olar.
Qızıl adətən ABŞ dollarında ifadə edilir və dolların dəyəri canlı qızıl qiymətinə əhəmiyyətli təsir göstərə bilər. Dollar gücləndikcə, xarici investorlar üçün potensial olaraq qızılı nisbətən bahalaşa bilər və bu prosesdə qiyməti aşağı düşə bilər. Digər tərəfdən, əgər dollar zəifləyirsə, bu, potensial olaraq xarici investorlar üçün qızılı nisbətən ucuzlaşdıra və bu prosesdə qızılın qiymətlərini yüksəldə bilər. ABŞ Dolları İndeksindəki dəyişikliklər gündəlik olaraq canlı qızıl qiymətlərindəki dəyişikliklər üçün əsas katalizatordur.
Qızıl zərgərlik tələbinin artması və ya azalmasından da təsirlənə bilər. Məsələn, Hindistan böyük qızıl zərgərlik bazarına ev sahibliyi edir. Belə zərgərlik məmulatlarına tələbat güclü olduqda, qızılın qiymətləri bəlkə də yüksələ bilər. Zərgərlik tələbi yumşaq olarsa, bu da qiymətlərə təsir edir.
Faiz dərəcələri qızıl qiymətlərinin digər əsas hərəkətverici qüvvəsidir. Daha yüksək faiz dərəcələri qızılın saxlanmasını nisbətən bahalaşdıra bilər, çünki qızılın dividend və ya faiz ödəmədiyini nəzərə alsaq, onun saxlanması üçün bir fürsət dəyəri var. Aşağı faiz dərəcələri isə potensial olaraq qızıla müsbət təsir göstərə bilər. Bu, aşağı dərəcələrin qızılın saxlanması üçün potensial fürsət xərclərini azaltması və buna görə də onu investorlar üçün daha cəlbedici edə biləcəyi ilə bağlıdır.
Qızılın unsiyası ABŞ, Kanada, Yaponiya və ya Avropada satılmasından asılı olmayaraq eynidir. Əksər böyük qızıl bazarları unsiya, qram və ya kilo üçün ABŞ dolları ilə ifadə olunan canlı qızıl qiymətlərindən istifadə edir. Bununla belə, valyuta dəyərindəki dalğalanmalar dollardan başqa valyutalardan istifadə edən investorlar üçün qızılı nisbətən daha çox və ya daha az bahalaşdıra bilər. Qızıl üçün əsas ticarət mərkəzlərindən bəziləri Çikaqo, Nyu-York, London və Sürixdir. Çin, Hindistan və ABŞ qızıl üçün ən böyük bazarlardan bəziləridir. Qızıl ticarəti mahiyyətcə bu nöqtədə gecə-gündüz fəaliyyətdir, çünki əsasən həmişə açıq bazar var. Bu, canlı qızıl qiymətlərinə çıxışı daha da vacib edir. Canlı qızıl qiymətləri investorlara qiymətləri yaxından izləmək imkanı verə bilər və alqı-satqı qərarları qəbul etmək üçün lazım olan məlumatları verir.
Canlı qızıl qiymətləri həmişə yenilənir və spot qızıl bazarı üçün demək olar ki, ani qiymət məlumatı verə bilər. Canlı qızıl qiymətləri də qrafiklərdə təsvir edilə bilər. Bu, investorlara qızıl bazarında qiymət meyllərini müəyyən etmək, almaq və ya satmaq üçün xüsusi dəstək və müqavimət sahələrini axtarmaq üçün bir vasitə təqdim edir.
Çərşənbə axşamı qızılın unsiyası təxminən 2740 dollara yüksəldi, bu, artan geosiyasi gərginliklər və daha geniş makroiqtisadi qeyri-müəyyənliklər səbəbiylə təhlükəsiz sığınacaq aktivi statusu ilə dəstəklənən yeni rekorddur. Livanda Hizbullah və İsrail arasında toqquşmalar davam edir və İran pilotsuz təyyarəsinin baş nazir Netanyahunun iqamətgahı yaxınlığında hava hücumundan müdafiə sistemini pozmasından sonra İsrailin İrana qarşı son raket hücumuna görə birbaşa cavab tədbirləri yenidən gündəmə gəlib. Üstəlik, bir neçə həftə qalmış ABŞ-da keçiriləcək seçkilər də təhlükəsiz aktivlərə tələbatı artırır. Eyni zamanda, əsas mərkəzi bankların monetar yumşaldılması qızılın qiymətinin yüksəliş sürətini dəstəkləyir,
Qızıl əsasən birjadankənar London bazarında, ABŞ fyuçers bazarında (COMEX) və Şanxay Qızıl Birjasında (SGE) alınıb-satılır. Standart gələcək müqaviləsi 100 troy unsiyadır. Qızıl siyasi və iqtisadi qeyri-müəyyənlik dövrlərində cəlbedici investisiyadır. Dünyada qızıl istehlakının yarısı zərgərlikdə, 40%-i investisiyalarda, 10%-i sənayedədir. Ən böyük qızıl istehsalçıları Çin, Avstraliya, ABŞ, Cənubi Afrika, Rusiya, Peru və İndoneziyadır. Qızıl zinət əşyalarının ən böyük istehlakçıları Hindistan, Çin, ABŞ, Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanı, Rusiya və BƏƏ-dir. Qısası, dünyadakı qeyri-stabil vəziyyət qızılın qiymətlərinin yüksəlməsinə təsir göstərir.
Azərbaycanda son illər qeyri-neft sektorunda əsas ixrac məhsullarından biri qızıldır. Son illər ölkədə bu sahədə xüsusi artım meyilləri müşahidə olunur. Həttar yaxın gələcəkdə qızıl və mis əsas potensial ixrac məhsuluna çevrilə bilər. Ölkədə əsas qızıl hasilatçısı olan “AzerGold” QSC hasilatı artırır. “AzerGold” yataqların mineral-xammal resurslarından istifadənin səmərəliliyinin yüksəldilməsi və istehsalat proseslərinin optimallaşdırılması üzrə fəaliyyətini uğurla davam etdirir.
Dünya bazarında tarixən qızıl həmişə özünəməxsus yerə malik olub, bu gün də çox qiymətli əmtəədir. Son illər sənayedə İKT texnologiyalarının tədbiqi, elektrik avtomobillərinə keçidin sürətlənməsi nəticəsində mis də qiymətli metala çevrilib. Hətta XXI əsrdə onun nefti əvəz edə biləcəyi qədər əhəmiyyəti qeyd olunur. Azərbaycan da son illər bu sahəyə xüsusi diqqət yetirir. Ölkədə zəngin qızıl və mis yataqlarının olması və dövlətin xüsusi marağı isə bu sahənin perspektiv inkişaf imkanlarından xəbər verir.
Qarabağ faydalı qazıntılarla çox zəngindir. Burada 160-dan çox faydalı qazıntı yataqlarına, o cümlədən qızıl, gümüş, mis, əlvan metallar, dəmir, sink, qranit, mərmər, qiymətli daşlar, odadavamlı gil və s. rast gəlinirr. Bu yataqlar işğal dövründə ermənilər tərəfindən talan edilsə də, indi həmin təbii resurslar Azərbaycan dövləti tərəfindən istimar ediləcək. Mütəxəssislərin təqribi hesablamalarına görə, ölkəmizin potensial mineral-xammal ehtiyatlarının (28 əsas faydalı qazıntı növü üzrə) ümumi dəyəri dünya bazarı qiymətləri ilə 35-40 mlrd. ABŞ dolları civarındadır. Kəşf olunmuş faydalı qazıntı yataqlarının yalnız 40%-i istismara cəlb olunub. “AzerGold” tərəfindən 2035-ci ilədək əlvan və qara metal yataqlarının səmərəli istismarı ilə ölkənin məcmu ÜDM-nə 21,9 milyard manat həcmində töhfənin verilməsi proqnozlaşdırılır.
Mahir Həmzəoğlu
