Məhkəmədə baxılması uzun müddət çəkən ailə mübahisələri kimi məsələlər mediasiyada qısa müddət və az xərc çəkilməklə həll edilir. Ölkəmizdə mediasiya yolu ilə müvəffəqiyyətlə həll olunan ailə mübahisələrindən biri də alimentlə bağlıdır. Mediasiyanın təşəkkül tapmasından əvvəl alimentlə bağlı işlərin yekunlaşması aylarla vaxt tələb edirdisə, indi qarşılıqlı razılaşma əsasında mediasiya ilə vaxtınıza və pulunuza qənaət etməklə bu probleminizi həll edə bilərsiniz.
Mediasiya Şurasının üzvü və ekspert, mediator Hümmət Əliyev AZƏRTAC-a müsahibəsində ailə mübahisələrinin həllində mediasiyanın əhəmiyyətindən danışıb, sual doğuran məqamlara aydınlıq gətirib.
-Ailə mediasiyası nədir?
-Ailə mediasiyası, ailə münaqişələrinin həlli üçün alternativ bir üsuldur və ailə məsələlərinin həllində qarşılıqlı anlaşma və əməkdaşlıq prinsiplərinə əsaslanır. Mediasiya prosesində, bitərəf və təlim keçmiş bir mediator tərəflərin arasında vasitəçi rolunu oynayır və onlara münaqişəni qarşılıqlı anlaşma yolu ilə həll etməyə kömək edir. Ailə mediasiyası, ümumilikdə boşanma və ayrılıq, valideynlik və uşaq himayəsi, maliyyə və əmlak münaqişələri, ailə biznesi və miras mübahisələrinin həllini nəzərdə tutur.
-Mediasiya prosesi necə həyata keçirilir?
-Mediator tərəflərlə ilkin görüşlər keçirir və mediasiya prosesinin qaydalarını izah edir. Tərəflər mediatora razılıqlarını bildirir və mediasiya prosesinə başlayır. Mediator tərəflərin problemlərini və münaqişənin kökünü anlamaq üçün məlumat toplayır. Hər iki tərəfin narahatlıqları və tələbləri dinlənilir. Mediator tərəfləri açıq və səmimi müzakirələrə dəvət edir. Tərəflər arasındakı anlaşmazlıqları araşdıraraq, hər iki tərəfin məqbul hesab etdiyi təkliflər irəli sürür. Tərəflər arasında razılaşma əldə olunur və bu razılaşma yazılı formada qeyd olunur. Razılaşmanın icrası və yerinə yetirilməsi təmin edilir.
-Ailə mediasiyasına müraciət etmək tərəflərə hansı üstünlüklər qazandırır?
- Ailə mediasiyasına müraciət etmək tərəflərə bir çox fayda təmin edir. Bu faydalar həm emosional, həm də praktiki aspektləri əhatə edir. Mediasiya prosesi məhkəmə proseslərindən daha tez başa çatır və daha səmərəli şəkildə münaqişələri həll edir. Mediasiya məhkəmə prosesləri ilə müqayisədə daha ucuzdur. Bu, həm hüquqi məsləhətlərin, həm də məhkəmə xərclərinin azalmasına səbəb olur. Tərəflər daha az maliyyə yükü ilə qarşılaşırlar və büdcələrini qoruyurlar. Mediasiya prosesləri gizli saxlanılır və tərəflərin şəxsi məlumatları, məxfilikləri qorunur və şəxsi həyatlarına dair məlumatların ictimailəşməsinin qarşısı alınır. Mediasiya prosesində qərarlar tərəflər tərəfindən verilir və məhkəmə qərarlarına nisbətən daha uyğun və məqbul olur.
Tərəflər öz qərarlarını özləri verir və proses üzərində tam nəzarətə sahib olurlar.
Mediasiya prosesi tərəflərin qarşılıqlı anlaşma ilə problemləri həll etmələrinə kömək edir və münaqişələrin daha sağlam şəkildə həll olunmasına şərait yaradır.Bu isə tərəflər arasında gələcəkdə daha sağlam münasibətlərin qurulmasına şərait yaradır.
-Ailə mediasiyası zamanı uşaqların maraqları necə qorunur?
-Ailə mediasiyası zamanı uşaqların maraqlarının qorunması ən prioritet məsələlərdən biridir. Mediasiya prosesi uşaqların ehtiyaclarını və rifahını ön planda tutaraq valideynlərin və ya münaqişə tərəflərinin qərarlarını bu maraqlar çərçivəsində vermələrini təmin edir. Bu zaman valideynlər arasında qarşılıqlı anlaşma və əməkdaşlıq, uşaqların hər iki valideyinlə də sağlam münasibətlərinin qoruması təmin edilir. Valideynlər arasında uşaqların görüş planları və vaxt paylaşımı ilə bağlı razılaşmalar əldə olunur. Uşaqların təhsil ehtiyacları və gələcək planları nəzərə alınaraq qərarlar verilir. Yaşı və yetkinlik səviyyəsi nəzərə alınaraq uşaqlara prosesdə söz haqqı verilir. Uşaqların fiziki və psixoloji sağlamlığının qorunması üçün uyğun tədbirlər görülür.
Mediator, öz növbəsində, valideynlərə uşaqların maraqlarını necə daha yaxşı qoruya biləcəkləri barədə məsləhətlər verir.
- Ailə mediasiyası aliment məsələlərinin səmərəli və qarşılıqlı anlaşma yolu ilə həll edilməsinə hansı formada kömək edir?
-Aliment boşanma və ya ayrılıq zamanı uşaqların və ya bəzən ayrılmış tərəflərdən birinin maddi yaşamını təmin etmək üçün verilən maliyyə dəstəyidir. Ailə mediasiyası bu məsələdə tərəflərin razılaşmasını asanlaşdırır və onların ən yaxşı qərarları vermələrinə kömək edir. Öncə mediator hər iki tərəfin maliyyə vəziyyətini təhlil edir. Tərəflərin gəlirləri, xərcləri və maliyyə öhdəlikləri nəzərə alınır. Bu zaman uşaqların ehtiyacları, təhsil, tibbi xidmətlər, gündəlik xərclər və digər vacib məsələlər müzakirə edilir. Uşaqların maddi təminatının necə qarşılanacağına dair razılaşma əldə olunur. Ödənişlərin müddəti, məbləği və ödəniş üsulları barədə razılaşmalar yazılı formada qeyd olunur və tərəflər tərəfindən imzalanır. Yazılı razılaşma hüquqi qüvvəyə malik olur və hər iki tərəf üçün məcburidir.
-Boşanma zamanı əmlak bölgüsü necə aparılır?
-Boşanma zamanı əmlakın bölünməsi, tərəflərin maliyyə vəziyyətini, mülkiyyətlərini və digər aktivlərini nəzərə alaraq həyata keçirilir. Ailə mediasiyası əmlakın ədalətli və qarşılıqlı anlaşma ilə bölünməsi üçün faydalı bir vasitədir. Mediasiya prosesi başlamazdan əvvəl, tərəflərin malik olduğu bütün əmlak və aktivlər müəyyən edilir. Aktivlərin, daşınmaz əmlakın, nəqliyyat vasitələrinin, bank hesablarının, investisiyaların və digər maliyyə resurslarının dəyəri təyin edilir. Tərəflərin hər birinin maliyyə töhfələri və birgə mülkiyyətləri nəzərə alınır. Birlikdə əldə edilən və ya boşanma öncəsi əldə edilən mülkiyyətlər müəyyən edilir. Hər bir tərəfin mülkiyyət hüquqları nəzərə alınaraq bölüşdürmə planı hazırlanır. Əmlakın bölünməsi ilə bağlı maliyyə məsələləri, o cümlədən kreditlər, borclar və digər maliyyə öhdəlikləri müzakirə edilir və həll olunur. Qeyd edim ki, birlikdə əldə edilən mülkiyyətlər birgə mülkiyyət hesab edilir və bölünür, şəxsi mülkiyyət isə bölünməyə daxil edilmir.
-Ailə mediasiyası zamanı razılaşmaya əməl olunurmu?
-Mediasiya ailə mübahisələrinin həlli və uşaq hüquqlarının müdafiəsi üçün əlverişli imkandır. Ailə mediasiyası zamanı əldə olunan razılaşmanın icra olunması və ona əməl edilməsi, mediasiya prosesinin uğurunu təmin edən vacib amillərdən biridir. Mediasiya prosesi nəticəsində əldə olunan razılaşmalar yazılı şəkildə tərtib olunur və hər tərəflərin imzaları ilə rəsmiləşdirilir. Yazılı razılaşma hüquqi qüvvəyə malikdir və hər iki tərəf üçün məcburidir. Tərəflər razılaşmanı məhkəməyə təqdim edə bilərlər ki, bu da razılaşmanın məhkəmə qərarı şəklində təsdiqlənməsini təmin edir. Məhkəmə qərarı ilə razılaşmanın icrası məcburidir və icra olunmaması qanuni nəticələr doğurur. Razılaşma müddətində dəyişikliklər olarsa, tərəflər yenidən mediasiyaya müraciət edə bilərlər. Mediasiya prosesi bitdikdən sonra da tərəflərə davamlı dəstək verilməlidir. Ailə mediasiyası zamanı əldə olunan razılaşmaların icra olunması və əməl edilməsi, tərəflərin əməkdaşlıq və anlaşması ilə təmin olunur. Əgər razılaşmanın icrası və ya əməl olunması ilə bağlı hər hansı problem yaranarsa, tərəflər hüquqi tədbirlər görə bilər və mediatordan və ya hüquqi məsləhətçidən (vəkil) yardım ala bilərlər.
-Müsahibə üçün təşəkkür edirik.
Hüquqşünas, mediator Hümmət Əliyev 077- 250-77-44
https://www.facebook.com/share/dScD51s5umJNuKzQ/?mibextid=LQQJ4d
