Bakı. Trend:
Azərbaycan qarşıdakı BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə ÇərçivəKonvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasına (COP29)hazırlaşarkən, əvvəlki COP-ların sazişlərini inkişaf etdirməyə vəmöhkəm, davamlı bir miras qoymağa çalışır.
Bu prosesin əsas elementi "üçlük" mexanizmi vasitəsilə qurulmuşCOP konfranslarına rəhbərlik edən və ya rəhbərlik edəcək hökumətlərarasındakı əməkdaşlıqdır.
Bəs bu sistem necə işləyir?
"Üçlük” COP sədrləri arasında davamlılığın təmin olunmasıməqsədilə yaradılmış rəhbər strukturdur. O, indiki, əvvəlki və yeniseçilmiş konfrans sədrlərindən ibarətdir və iqlim müzakirələrinindinamikasını saxlamaq üçün rəhbərlik və dəstək təmin edir. İndikisədrlik iqlim üzrə müzakirələrə rəhbərlik edir, əvvəlki isə keçmiştəcrübələrə əsaslanaraq məsləhətlər verir. Yeni sədr isə növbətikonfransa hazırlıq görərək, cari prosesdən dərslər çıxarır.
Hazırda "üçlük" BƏƏ, Azərbaycan və Braziliyanı – 2023-2025-ciillərdə tərəflərin konfransına ev sahibliyi edən ölkələribirləşdirir. Bu mexanizm iqlim müzakirələrində ilbəil irəliləyişitəmin etmək üçün yaradılıb və əsas iqlim qərarlarının zamanla icraolunmasını təmin edir.
COP29 Qafqazda keçiriləcək ilk belə tədbir olacaq ki, bu daAzərbaycanın qlobal arenada artan əhəmiyyətini vurğulayır.
Bu, ölkəyə və bölgəyə iqlim problemlərini və onların həllyollarını işıqlandırmaq üçün platforma təqdim edir, xüsusən dəunikal coğrafi və iqtisadi kontekstdə. COP29 sədri kimi Azərbaycan"üçlük" üzrə tərəfdaşlarından dəstək alacaq.
BƏƏ-də keçirilən COP28 sammitində qalıq yanacaqlardan imtinaçağırışı olan ilk qlobal analizin tamamlanması da daxil olmaqla,əhəmiyyətli nəticələr əldə edilib. Ölkələr 2030-cu ilə qədər qlobalbərpa olunan enerji tutumunu 3 dəfə və enerji səmərəliliyini 2 dəfəartırmağa öhdəlik götürüblər. Zəif ölkələri dəstəkləmək üçünitkilər və zərərlərlə mübarizə fondu yaradılıb, lakin bu hələ dəəlavə maliyyələşdirməyə ehtiyac duyur.
Həmçinin, konkret maliyyə dəstəyi olmadan, qlobal uyğunlaşmahədəfinin əsası yaradılıb. Bəzi əsas maliyyə qərarları, məsələn,iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üçün yeni kollektiv kəmiyyət hədəfi(NCQG) COP29-a qədər təxirə salınıb. Bu yeni hədəf köhnəlmiş illik100 milyard dollarlıq öhdəliyi əvəzləmək və inkişaf edən ölkələrin2030-cu ilə qədər 5,8-5,9 trilyon dollar olan ehtiyacını təminetmək məqsədini güdür.
"Üçlük" müxtəlif COP-lar arasında siyasi konsensusugücləndirməkdə, xüsusən uzun müzakirələri tələb edən iqlimdəyişiklikləri ilə mübarizənin maliyyələşdirilməsi kimi çətinməsələlərdə həlledici rol oynayır. Birgə yanaşmanı dəstəkləyərək, 3sədr bu maneələri aşmağa və iqlim sahəsində həyati əhəmiyyətə maliköhdəliklərin yerinə yetirilməsinə dəstək əldə etməyə kömək edəbilər.
Azərbaycan üçün COP29 dayanıqlı energetika sahəsindəkisəylərini, o cümlədən, hidrogen, günəş və külək enerjisiinkişafını, eləcə də, "yaşıl" enerji layihələrini nümayiş etdirməküçün bir imkandır. Ölkə Bakı İqlim Maliyyələşdirmə Təşəbbüsü və"yaşıl"iqtisadi zonalar kimi təşəbbüslərə diqqəti cəlb etməyiplanlaşdırır, özünü iqlim diplomatiyası sahəsində lider kimi təqdimedir. Sammit Azərbaycanın beynəlxalq iqlim idarəçiliyindəki rolunuartıracaq və regionun qlobal iqlim müzakirələrində əhəmiyyətiniyüksəldəcək.
Braziliyada keçiriləcək COP30-dan əvvəl ölkələrin 2025-ci ildəqəbul ediləcək daha sərt Milli İqlim Planlarına sadiq qalmalarınadiqqət yetiriləcək. "Üçlük" bu konfranslarda daha da irəliləyişintəmin edilməsində və milli öhdəliklərin Paris Sazişi məqsədləri iləuyğunlaşdırılmasında, eləcə də, davamlı inkişaf və yoxsulluğunazaldılması səylərinin müzakirəsində mühüm rol oynayacaq.
Növbəti 3 konfransda birgə işləyərək, "üçlük" qlobal iqlimməqsədlərinə nail olmaqda ardıcıl və ambisiyalı irəliləyişin təminedilməsinə çalışır.
